Terugblik op het vogeljaar 2022
Terwijl ik begin met dit jaarverslag regent en waait het flink, een uitgelezen moment om er lekker voor te gaan zitten en terug te blikken op het afgelopen jaar. Vergeleken met 2021 was 2022 een wat rustiger vogeljaar in mijn beleving. Desondanks was het weer een memorabel jaar met veel hoogtepunten.
Zo mocht ik één van de mooiste soorten, de Scharrelaar, eindelijk met eigen ogen bewonderen. Alleen maar dromen over deze tot de verbeelding sprekende soort werd verleden tijd. In januari veel moeite gedaan voor de Bastaardarend in Zuid-Holland, maar helaas lukte het weer niet om deze roofvogel te zien. Dan opeens duikt deze soort op in mijn eigen ‘achtertuin’, in het prachtige Fochteloërveen. Naast de nieuwe soorten zag ik ook veel andere schaarse en zeldzame soorten.
Ook de big day op 30 april in het Fochteloërveen was een hoogtepunt. Een lange dag vogelen met veel verassingen. Verder noemenswaardig is de aanschaf van een telescoop op 16 oktober tijdens een dagje Texel. Een kostbare maar zeer waardevolle aanschaf. Er ging weer een nieuwe wereld voor me open en nog nooit was het zo tof om waarnemingen vast te leggen.
Vogeldoelen 2022
Vogeldoelen voor 2022 waren als volgt: minimaal 5 nieuwe soorten zien en regelmatig wat leuke en zeldzame soorten meepakken. Net als voorgaande jaren was de wens groot om soorten te zien die ik eerder had moeten missen. Ook had ik het plan om weer maandelijks een big day te doen, maar vanwege tijdsgebrek en prioriteiten bleef het bij enkele big days. De meest succesvolle big day was die in het Fochteloërveen op 30 april. Samen met Folkert Jan en Jeroen zag ik 131 soorten in dit prachtige vogelgebied. Voor een verslag, zie: Fochteloërveen Big Day (Voorjaar 2022)
Hoogtepunten
Hoogtepunten waren er genoeg, maar de absolute hoogtepunten blijven toch de soorten die je voor het eerst in je leven ziet. Dit jaar mag ik +/- 8 nieuwe soorten bijschrijven op mijn levenslijst vogels, waarvan de helft bestaat uit inhalers. Met andere woorden: soorten die ik eerder had gedipt of steeds moest missen om bepaalde redenen. Hieronder een korte samenvatting per nieuwe soort.
- Zanggors / 15-02 / Emmadorp (ZL)
De eerste nieuwe soort diende zich al vrij vroeg in het jaar aan, en betrof meteen een hele zeldzame uit Nood-Amerika. In België, maar op slechts steenworp afstand van de Nederlandse grens, werd op 14 februari een Zanggors ontdekt. Gelukkig vloog de vogel al snel ook Nederland in en kon vogelend Nederland meegenieten van deze fraaie vogel. Voor zowel België als Nederland betreft het pas de 2e waarneming van deze zangvogel. Voor meer, zie: Zanggors verenigt Nederland en België
- Bastaardarend / 14-03 / Fochteloërveen (FR/DR)
Dit verhaal begint eigenlijk begin januari. Al heel vroeg in het jaar dient de eerste twitch zich aan. Op 4 januari duikt er een Bastaardarend op in Kwade Hoek (ZH). Het betreft dezelfde vogel die eerder in België werd gezien. Op 6 januari doe ik met Folkert Jan een poging om deze arend te zien, maar helaas vergeefs. Een lange dag zoeken in Kwade Hoek en omgeving geeft niet het gewenste resultaat. In de twee weken die hierop volgen wordt de Bastaardarend meermaals gesignaleerd, maar vaak vrij kort. Lastige vogel.
In het weekend van 22/23 januari besluiten we toch weer een poging te ondernemen en reizen weer af naar het zuidwesten. Dit keer hebben we een overnachting geregeld in Dirksland. Iedere Buizerd die we tegenkomen dit weekend maakt ons extra alert, maar hier blijft het bij. De Bastaardarend wordt na 16 januari niet meer met zekerheid gezien. Toch wordt onze aanwezigheid in Zuid-Holland beloond met o.a. een Geelsnavelduiker en Amerikaanse Smient.
Op 14 maart komt het dan uiteindelijk alsnog goed wat betreft Bastaardarend. Tijdens een vogelexcursie in het Fochteloërveen vliegt er een Bastaardarend voorbij. De foto’s van de waarneming worden snel gedeeld via vogel appgroepen. Helaas zit ik op moment van ontdekking niet in Veenhuizen, maar in Hoogeveen. Maar uiteindelijk komt het allemaal goed. De 2e nieuwe soort van 2022 is een feit, en een hele fijne inhaler na alle moeite in januari en het missen van de 2018 vogel in Zuid-Holland. Voor het hele verhaal, zie: Bastaardarend in het Fochteloërveen
- Italiaanse Mus / 16-04 / Garderen (GE)
Op 16 april sta ik in Garderen met Folkert Jan, Gijs en nog 30 anderen te kijken naar een spannende mus. Een mus die eruit ziet als een Italiaanse Mus. Een fraai mannetje met geen grijze kruin zoals Huismus, maar een bruine kruin zoals een Italiaan. Ook een opvallend witte wang en iets van lichte streepjes rondom oog. Tja, ziet er prima uit voor Italiaanse Mus, maar genetisch onderzoek is noodzakelijk om meer over deze vogel te weten te komen.
Op 11 mei is de vogel gevangen, geringd en zijn er DNA-monsters verzameld, bloed en veren. Hopelijk brengen genetische analyses meer inzicht over de identiteit van de vogel. Misschien is het toch een afwijkende Huismus met kenmerken van een Italiaanse Mus, bijvoorbeeld. Mooie vogel, interessante vogel en tijdens mijn vakantie in Italië afgelopen zomer nagenoeg alleen maar Italiaanse Mussen gezien. En die leken sprekend op de vermoedelijke Italiaanse Mus in Garderen. Ik heb dus goeie hoop, maar laat het graag over aan de wetenschap.
- Scharrelaar / 25-05 / Dordtse Biesbosch (ZH)
Één van de mooiste vogelsoorten die je in Nederland kunt zien, werd op de avond van 24 mei gemeld via waarneming.nl en verschillende appgroepen. Een ietwat vage foto, maar toch met daarop onmiskenbaar een Scharrelaar. Diezelfde avond komt er geen vervolgwaarneming meer en ik vrees alweer voor het ergste. Is vast alweer doorgevlogen. Maar niks blijkt minder waar.
Waar ik op hoopte, maar toch niet had verwacht, gebeurde toch. Op de vroege ochtend van 25-05 wordt de vogel op dezelfde plek als de avond ervoor, toch nog teruggevonden. Samen met Siska de lange reis vanuit Groningen naar het zuiden ingezet. Gekkenwerk, absoluut. Maar na een zenuwslopende en vermoeiende rit was de opluchting na het zien van de Scharrelaar zeer intens. Zeker toen de vogel over de hoofden van tientallen gelukkige vogelaars vloog. Het was geen makkelijke vogel om te zien te krijgen, de vogel was erg vliegerig, zoals vaak het geval met deze schitterende soort.
Na het missen van deze droomsoort in 2011, 2015, 2018, 2020 (gedipt op 10 minuten), het vaak vergapen aan foto’s van deze soort en de vele fantasieën en dromen over zelf een Scharrelaar ontdekken, was het dan eindelijk zover. Mijn mooiste soort voor 2022 en na Bastaardarend de 2e inhaler. Voor een verslag over de Scharrelaar, zie: Heen en weer voor de Scharrelaar
- Grijze Strandloper / 23-09 / Vlieland (FR)
Na de succesvolle Scharrelaar twitch, is het bijna 4 maanden wachten op de volgende nieuwe soort. Folkert Jan ontdekt op de avond van 22 september een spannende steltloper. Een ‘kleine’ strandloper met wel erg veel kenmerken van een Grijze Strandloper. In eerste instantie nog een kleine slag om de arm, maar al gauw blijkt het er echt één te zijn. Fantastische ontdekking.
Op 23 september begint het eerste Deception Tours Weekend en is het hopen en bidden dat de Grijze Strandloper er nog zit. Dit is tot opluchting van vele aanwezige vogelaars het geval. Nogmaals veel lof en dank aan Folkert Jan. Precies 8 jaar eerder, op 23 september 2014, dipte ik deze soort nog bij Petten op slechts een minuut. Weer een ‘frustratiesoort’ weggewerkt zou je kunnen zeggen. Maar waarnemingen van soorten die je eerder hebt gedipt en uiteindelijk dan toch ziet, zijn wel extra bijzonder qua beleving en ontlading. Zo’n moment waar je lang naar uit hebt gekeken en er uiteindelijk is.
- Oostelijke Gele Kwikstaart / 16-10 – Texel
Op 16 oktober ging ik met Siska en Nico een dagje naar Texel. Het Dutch Birding vogelweekend was op dat moment gaande. Vele vogelaars waren naar Texel getrokken om te genieten van de najaarstrek. Zo’n weekend staat vaak garant voor leuke ontdekkingen. Op 15 oktober werd er een spannende kwikstaart ontdekt bij Dorpzicht. Een waarschijnlijke Oostelijke Gele Kwikstaart hield zich op tussen de Witte Kwikstaarten.
Het was even zoeken, maar op een gegeven moment kregen we de Oostelijke Gele Kwikstaart mooi in beeld. Een variatie van Gele Kwikstaart uit het verre oosten. Een grijswitte kwikstaart zonder een vleugje geel, zag er goed uit. De roep van de vogel was opgenomen en geanalyseerd en die klonk goed voor een oostelijke. Of de vogel als een zuivere soort aanvaard wordt door het CDNA is nog maar de vraag. In ieder geval een behoorlijk zeldzame en spannende vogel.
- Geelbrauwgors / 21-10 / Bunne (DR)
De meeste dwaalgasten duiken op langs de kust. Dat je ook in het binnenland een extreme dwaalgast kan tegenkomen, blijkt in de namiddag van 21 oktober. Een waarneming met foto met daarop onmiskenbaar een Geelbrauwgors komt rond 16:30 aan het licht. Als donderslag bij heldere hemel is de 2e Geelbrauwgors voor Nederland een feit. De eerste in 40 jaar na een ringvangst op Schiermonnikoog, en dus ook het eerste geval dat zich mooi laat zien aan publiek.
Het was aanvankelijk nauwelijks te geloven, maar het was er echt één. En mooi dichtbij huis in de kop van Drenthe. Na een zenuwslopende snelle rit arriveren we op een boerenweggetje. Met de verrekijker lukt het ons niet om de vogel op aanwijzingen in beeld te krijgen, maar een blik door de telescoop toont een schitterende Geelbrauwgors, een dwaalgast uit het verre oosten. Een dag die zo rustig begon eindigde in de grootste twitch van het jaar. De daaropvolgende dagen werd de vogel door vele honderden vogelaars bezocht, waaronder door vogelaars uit het buitenland. Dat zegt ook iets over de zeldzaamheid van deze soort in Europa. Voor het hele verhaal van deze megazeldzaamheid, zie: Geelbrauwgors te Bunne
- Alpenheggenmus / 03-11 / Ouddorp (ZH)
Op 19 april werd er op de vroege morgen een Alpenheggenmus ontdekt bij Bloemendaal aan Zee. Dit was nog altijd een grote wenssoort van me. Het was me nog niet gelukt om deze soort te zien, ondanks dat er meerdere gevallen zijn geweest sinds ik ben gaan vogelen. In 2012, 2016 en 2018, maar geen enkele die voor mij was weggelegd. Ik werd dan ook meteen enthousiast van deze ontdekking op 19 april.
Dus weer met Siska een lange rit gemaakt, we besloten er een leuk stranddagje van te maken. De vogel was namelijk ontdekt nabij de zeereep. Maar helaas, vervolgwaarnemingen blijven uit. Alleen maar het slechte nieuws dat de vogel al geruime tijd uit beeld is en de zeereep is ingevlogen. En de zeereep betreft niet voor publiek toegankelijk terrein, kwetsbaar duingebied. Uren verstrijken; zoeken, wachten op de plek van ontdekking, zoeken, gezelligheid, werkoverleg via teams. Geen Alpenheggenmus te bekennen, Desondanks was het erg genieten van een mooie lentedag met de eerste zingende Nachtegalen van 2022, een Zwarte Wouw en op de terugweg naar huis de Griel die bij Haarlem zat met een bezoekje vereerd.
Na zo’n dip denk je dan bij jezelf: Alpenheggenmus komt wel weer, er komt wel een beter geval dat zich mooi laat bekijken. Dat dat nog in hetzelfde jaar zou gebeuren had ik dan weer niet verwacht. Maar liefst 5(!) Alpenheggenmussen deden Nederland aan in 2022. Na de vogel van 19 april werd een exemplaar ontdekt op 19 mei bij Ferwert (FR), maar helaas te laat gemeld (hetzelfde gebeurde met de vogel van 2018).
En dan is het 31 oktober, het najaar is zo’n beetje voorbij. Al langere tijd heerst er een zuidelijke windstroom. Met deze windstroom waren o.a. al bijzondere aantallen Vale Gierzwaluwen naar Nederland afgedwaald. Ik dacht eind oktober nog: “wie weet krijgen we dit najaar nog een Alpenheggenmus, net als in april met die aanhoudende zuidelijke wind”. En ja hoor, de 31e komt er een Alpenheggenmus aan het licht, gefotografeerd in Middelburg. Helaas kan de vogel niet worden teruggevonden, maar het 1e najaarsgeval voor Alpenheggenmus in Nederland is een feit. Dit geeft hoop, wie weet volgen er nog meer?
En wederom blijkt mijn vermoeden juist, op de middag van 2 november wordt een exemplaar gefotografeerd op het strand bij Ouddorp (ZH). De ontdekker is niet zeker van zijn zaak en deelt zijn waarneming gelukkig met vogelend Nederland. Deze vogel kan wel worden teruggevonden, dus op 3 november maar die kant op. Aan het begin van de middag kan ik kort maar krachtig genieten van een Alpenheggenmus. Helaas vliegt de vogel al gauw over de duinen weg. Prachtige vogel en een hele fijne inhaler. Al hoop ik een volgend exemplaar wat langer te kunnen observeren.
Soorten in het algemeen
Ik zag in totaal 257 soorten in 2022, 49 hiervan betroffen zeldzame soorten. Voor de complete soortenlijst zie: Jaarlijst vogels 2022. 1 januari begon meteen goed met de Waterspreeuw die nog in Veenhuizen zat. Tijdens een dagje Zuid-Holland op 6 januari met Folkert Jan, was het genieten van Purperkoet, IJseend en een Bruine Boszanger mooi dichtbij.
Tijdens een lange, vergeefse zoektocht naar Bastaardarend in de omgeving van Kwade Hoek (ZH), werd onze moeite toch beloond met een fantastische Geelsnavelduiker in de haven van Stellendam op 22 januari. Ook zagen we op deze dag een Amerikaanse Smient, Humes Bladkoning en Grote Pieper. Zo werd het weekend van 22/23 januari ondanks het dippen van Bastaardarend, toch een zeer geslaagd vogelweekend. Na de succesvolle Zanggors twitch, was het op 15 februari genieten van de Dwergaalscholver bij Utrecht.
Op de mooie voorjaarsdag van 12 april ging ik met Folkert Jan weer eens trektellen op telpost Kamperhoek (FL). Dit was weer zeer geslaagd met krenten in de pap zoals Purperreiger, Steppekiekendief en 3 Rode Wouwen. ’s Middags bij Giethoorn 6 fraaie Koereigers bezocht. Op de terugweg naast de snelweg t.h.v. Assen een jagende Visarend boven het kanaal. 15 april werd een leuke middag in de Onlanden (DR), waar ik met Siska een Draaihals ontdekte bij de Onlanderij. Vervolgens lieten Reuzenstern en 2 Steltkluten zich leuk bekijken. Op 19 april zag ik met Siska een Griel bij Haarlem.
Op 12 mei gaf ik een excursie op het Balloërveld. Gehoopte Adders werden niet gezien, wel Grauwe Kiekendief, Rode Wouw en een tweetal Patrijzen. Op 14 mei was weer de TOH (Top Of Holland) vogeldag. Een lange dag heerlijk vogelen met prachtige soorten zoals Ransuil, Kerkuil, Nachtzwaluw, Draaihals, Grauwe Klauwier, Wielewaal, Grote Gele Kwikstaart, Middelste Bonte Specht, Geoorde Fuut, Steltkluut, Witwangstern, Koereiger, Dwerggans, Slechtvalk, Poelruiter en een bijzonder fraaie zomerkleed Rosse Franjepoot. Op 21 mei liet de Slangenarend zich weer zien in het Fochteloërveen en op 24 mei een Zwarte Ibis in de Onlanden.
Voor je het weet zitten we alweer in juli. Op 20 juli loop ik tijdens het insecten inventariseren op de Sallandse Heuvelrug, een Korhoen tegen het lijf. Lang geleden dat ik deze (al jaren uitgestorven) soort zag. Op 23 juli sta ik met Siska te kijken naar een Grote Franjepoot bij Den Oever. Helaas zit de vogel nogal ver weg op het wad. Op 20 augustus krijg ik de vogel mooier te zien met Folkert Jan. Op 15 augustus hoor ik een Ortolaan overvliegen terwijl ik op het balkon sta in Groningen. Op 19 augustus ontdek ik met Siska 2 Roodpootvalken in de Onlanden. Later in augustus zie ik nog vogels bij Zwarte Haan (FR) en één op Vlieland. 20 augustus was weer een goeie dag met naast Grote Franjepoot ook een Graszanger bij Den Oever, een Hop in Alkmaar en een Kwak bij Heeg.
Dan staat het najaar weer voor de deur. Het eerste Deception Tours weekend op Vlieland is weer een fantastisch weekend. Naast de al eerder vermelde Grijze Strandloper, is het genieten van vele Bladkoningen op het hele eiland en een mooie groep Grote Kruisbekken, die pas later correct worden gedetermineerd. Op 11 oktober laat een Noordse Boszanger zich van zijn beste kant zien in de Eemshaven. Op 24 oktober twitch ik een fraaie Bonte Tapuit op Texel.
Op 1 november laat een Koereiger zich prachtig observeren in de Onlanden, soms tot op enkele meters. Op 8 november doe ik een dagje Schiermonnikoog met Siska en Jeroen. We zien een Kleine Alk mooi langsvliegen en de plaatselijke Bonte Kraai is ook snel gevonden. Deze gezellige vogeldag sluiten we af met een Zwarte Rotgans en Roodhalsgans. Op 14 november de grens over voor een twitch. Met Folkert Jan en Theo Bakker naar de bossen van Aukrug in Noord-Duitsland gereden. Na wat zoeken en een beetje geluk krijgen we de Canadese Boomklever in het vizier, een megazeldzaamheid in Europa met nog geen 5 waarnemingen. Het was een uitdaging om deze hoog in de bomen verblijvende dwaalgast te zien te krijgen. Dankzij de kenmerkende en harde roep van de vogel, lukte het om de vogel regelmatig terug te vinden.
Het vogeljaar 2022 wordt afgesloten met Siska op Ameland. Het is inmiddels traditie geworden hier kerst te vieren. We genieten van een breed scala aan soorten. Op het Noordzeestrand de altijd aanwezige Drieteenstrandlopers, boven zee Jan-van-genten, Roodkeelduiker en vele Zwarte Zee-enden. In de polders is het steevast genieten van de vele pleisterende ganzen, met o.a. een drietal Roodhalsganzen, die soms goed verstopt zitten tussen de honderden Rotganzen.
Andere mooie soorten soorten gedurende een lang Ameland-weekend waren Sneeuwgorzen, Houtsnippen, Paarse Strandlopers, Goudplevieren, IJsvogel en een wel erg tamme Grote Barmsijs die zich fantastisch liet zien. Verder blijft het gewoonweg fantastisch, al die enorme aantallen Wulpen, Scholeksters en Bonte Strandlopers op het wad.
2023
Mijn vogeldoelen voor 2023: genieten van al het moois wat op mijn pad komt, proberen weer minstens 5 nieuwe soorten te zien en regelmatig een big day doen. Enkele wenssoorten voor 2023: Groene Bijeneter, Vorkstaartplevier, Giervalk, Balkankwikstaart, Canadese Kraanvogel en Bruinkopgors. Natuurlijk hoop ik ook in 2023 veel mooie waarnemingen vast te leggen met mijn telescoop.
Dankwoord
Ik wil iedereen bedanken voor het bezoeken van mijn blog het afgelopen jaar. Ik kijk dankbaar terug op weer veel mooie waarnemingen in 2022. Ik wens iedereen een gezond en vogelrijk 2023. Graag tot ziens in het veld of bij een leuke soort.
NATUURVERSLAVING 