Lauwersmeer: zoektocht naar het zeldzame tussen het ‘gewone’

Het Lauwersmeer, je raakt er nooit uitgekeken…

2 mei 2023

Op de avond van 1 mei ontdekt Folkert Jan een spannende plevier in het Lauwersmeer. Terwijl hij de steltlopers op de Bochtjesplaat (Friese kant van het Lauwersmeer) bekijkt, valt zijn oog op een afwijkende vogel tussen de Bontbekplevieren. Via verschillende appgroepen deelt Folkert Jan zijn waarneming met de precieze locatie. Hij denkt aan een Woestijn- of Mongoolse Plevier. Helaas vliegt het groepje Bontbekplevieren inclusief de mogelijke Woestijn/Mongoolse Plevier zonder aanleiding op, voordat Folkert Jan meer details kan vaststellen.

Een interessante plevier met het formaat van een Bontbekplevier met flets oranje borst. Folkert Jan doet een oproep voor hulp om mee te helpen de vogel terug te vinden, maar helaas komt er die avond geen versterking meer. Folkert Jan is zeker van een Woestijn/Mongoolse Plevier, en neigt op basis van het formaat naar een Mongoolse Plevier. Dat zou een nieuwe soort voor Nederland zijn, maar wel een soort die is te verwachten. In België is deze oostelijke dwaalgast eenmaal vastgesteld en ook elders in West-Europa. Folkert Jan zoekt verder, maar helaas zonder succes.

 Folkert Jan laat weten de volgende ochtend weer verder te gaan zoeken op de plek van ontdekking, maar ook op andere interessante plekken in de buurt, waar de plevier zou kunnen zitten. Ik besluit met hem mee te gaan. En zo staat Folkert Jan om 07:30 voor mijn deur in Beetsterzwaag. Vol goede moed gaan we richting één van de mooiste vogelgebieden van Nederland. En mei is misschien wel de beste maand voor een dagje Lauwersmeer. Momenteel verblijven er o.a. allerlei soorten steltlopers zoals Steltkluut, Kemphaan en Bosruiter. Kortom: ook als we de spannende plevier niet terugvinden, is er genoeg ander moois dat ons het nodige geluksgevoel zal bezorgen.

Tussen 08:00 en 08:30 komen we aan bij de waddendijk t.h.v. Hoek van de Bant. Hier besluiten we de vogeldag te beginnen en gaan we iedere aanwezige steltloper bekijken. En dat zijn er nogal wat. Talloze Bonte Strandlopers, Bontbekplevieren, Goudplevieren en Scholeksters foeragerend op het wad. Her en der een Regenwulp, Steenloper, Rosse Grutto, Kluten en Zilverplevieren. We vinden ook enkele Kleine Strandlopers. Een Woestijn- of Mongoolse Plevier zou moeten opvallen tussen alle soorten die we zien. Na een dik uur zoeken in de koude noordenwind durven we het wad te verlaten met het gevoel dat we niks geks over het hoofd hebben gezien. Op naar de Bochtjesplaat.

De Bochtjesplaat (ten noorden van Ezumakeeg) is ten opzichte van andere plekken in het Lauwersmeer, relatief ondergewaardeerd wat betreft vogelen. Toch is het een zeer interessant stukje met een mooie plas-dras situatie en waar regelmatig iets zeldzaams zit. Binnen de kortste keren kunnen we een aantal leuke steltlopers noteren: Steltkluut, Temmincks Strandloper, Kleine Strandloper, Groenpootruiter, Bosruiter, Kluut en heel mooi dichtbij Bontbekplevieren en een Kleine Plevier. En boven het plas-dras foerageren mooie aantallen Gierzwaluw, Huiszwaluw en Boerenzwaluw. Van de Woestijn- of Mongoolse Plevier geen spoor meer. We gaan er langzaam vanuit dat deze vogel het gebied heeft verlaten.

Na de Bochtjesplaat doen we natuurlijk de ‘befaamde’ Ezumakeeg aan. Één van de meest geliefde stukjes van het Lauwersmeer waar vaak allerlei soorten in overvloed zitten. Een walhalla met steltlopers, eenden, reigers, lepelaars, roofvogels en zangvogels in de bosjes en het riet. Wat de Ezumakeeg ook aantrekkelijk maakt, is het feit dat vogels vaak van dichtbij te bewonderen zijn. Het is één van de beste plekken in Nederland om steltlopers te observeren. Geen wonder dat ook hier regelmatig een zeldzame steltloper wordt ontdekt. Blonde Ruiter, Poelruiter, Steltstrandloper om maar iets te noemen. Vandaag mogen we genieten van de vele Kemphanen en Steltkluten (zeker 10 vogels) die prachtig dichtbij zitten. Ook laat een enkele Temmincks Strandloper zich mooi bekijken. Dit met de zang van Blauwborst, Rietgors, Rietzanger en Gele Kwikstaart op de achtergrond. Door dit moois zijn we de plevier eigenlijk alweer vergeten. We genieten van alles wat op ons pad komt.

Na uitgebreid steltlopers te hebben bewonderd in de Ezumakeeg, gaan we Lauwersoog verkennen. Het is hier in het voorjaar altijd weer genieten van de vele zangvogels in de bosjes. Vrijwel ieder jaar duikt er wel een Draaihals op en er broeden Nachtegalen. Tijdens een lange wandeling komen we geen zeldzame Draaihals tegen, maar wel meer gangbare soorten zoals Grasmus, Tuinfluiter, Braamsluiper, Zwartkop en Goudvink. 2 Nachtegaal mannetjes lijken tegen elkaar in te zingen: “hoor mij eens, ik klinkt net iets mooier”, een beetje indruk maken op de vrouwtjes. De vogels zingen vlak langs het wandelpad, maar zijn onvindbaar in het dichte struikgewas.

Een stukje verderop komen we een 3^e Nachtegaal tegen. Deze zit wel heel erg dichtbij. We scannen ieder takje af in de hoop te vogel te kunnen zien, maar dit lijkt wederom kansloos. Dan opeens zien we iets omhoog schieten. Het is dan Folkert Jan die de vogel ziet zitten. Wat volgt is toch wel een beetje ongeloof. De Nachtegaal zit daar zomaar bovenin een boompje, open en bloot, druk zingend. Mijn mooiste Nachtegaal waarneming ooit is een feit. Wat een fantastische vogel. Mooier dan deze krijg je ze haast niet. Over het algemeen blijven ze diep verscholen in de bosjes. Na een paar mooie minuten duikt de zangvogel weer het dichte struikgewas in.

De laatste stop van een mooi rondje Lauwersmeer betreft het Jaap Deensgat. In de kijkhut worden we warm onthaalt door de Boerenzwaluwen die hier broeden en druk rondfladderen en roepen. Vanuit de hut zien we een Rietzanger op amper een meter voor onze neus, ook niet bepaald alledaags. Tussen de Kleine Mantelmeeuwen zit een fraaie Reuzenstern, tussen de Gele Kwikstaarten een Noordse Kwikstaart. En die Boerenzwaluwen, hoe mooi wil je ze hebben? Sierlijk rondvliegend, roepend naar elkaar, baltsend, territoriaal gedrag en nestjes gemaakt van riet, takjes en modder. De liefde hangt in de lucht. Mooi om te zien hoe nauwkeurig die beestjes te werk gaan, fantastisch.

Met het schouwspel van de lieflijke Boerenzwaluwen zijn we aan het einde gekomen van een mooie vogeldag. Een dag waarop de focus aanvankelijk lag op een zoektocht naar het onbekende, een afwijkende plevier tussen het ‘gewone’. Maar wat is de definitie van ‘het gewone’? Een Nachtegaal die minuten lang open en bloot zit te zingen, Boerenzwaluwen die net niet op je hoofd komen zitten en hun wonderschone verenkleed poetsen, een zingende Noordse Kwikstaart, een mannetje Kemphaan in prachtkleed tot op enkele meters, Steltkluten die naar je toe komen lopen terwijl de zon schittert op het water. Ja, het zijn ‘standaard’ soorten die je in mei verwacht in het Lauwersmeer. En nee, het voelde vandaag alles behalve alledaags en gewoon. Het was enerverend.