Intro

Het voorjaar is alweer even bezig. Vooral 14 en 15 februari was het fantastisch weer. Het voorjaar was los, overal zingende vogels en op 14 februari zag ik alweer de eerste Levendbarende Hagedissen en Citroenvlinder van dit jaar. Op de ochtend van 15 februari had ik het geluk getuige te mogen zijn van een prachtig schouwspel. Een vogelsoort die veel tot de verbeelding spreekt, zag ik nog nooit zo mooi. De Zwarte Specht.

De Zwarte Specht is één van de grootste spechten ter wereld en de grootste van Europa. In Nederland is deze fraaie soort in de meeste grotere bosgebieden te vinden. De Zwarte Specht moet het hebben van oudere bossen met veel dood hout waar voedsel (o.a. kevers en larven) in zit. Ze broeden bij voorkeur in een oude beuk, maar soms ook in een eik, es of populier. Het luide geroffel is op grote afstand hoorbaar, net als de verschillende roepen. In zit maakt de Zwarte Specht een klaaglijke roep, vaak omschreven als ‘kli-éééh’. In vlucht is het meer ‘kruu-kruu’, vaak herhaald. Een ander typisch geluid is het meer lachende ‘klu-klu-klu-klu-klu’, soms herinnerend aan de lachende roep van Groene Specht.

Mijn eerste ontmoetingen met Zwarte Specht

De Zwarte Specht is zo’n vogel die ik al op jonge leeftijd tegenkwam in natuurboeken en die al gauw tot de verbeelding sprak. Zo’n soort waar je door gefascineerd raakt, waar je meer over wilt weten en die je graag met eigen ogen wil zien. Een beetje vogelaar weet waar ik het over heb, en de niet-vogelaars wellicht ook.

Wanneer ik precies mijn eerste Zwarte Specht zag weet ik niet meer, maar ik herinner me een waarneming in het voorjaar van 2005 bij Beetsterzwaag. In 2005 begon ik de prachtige natuur van Beetsterzwaag meer te verkennen, na er in 2003 en 2004 al eens te zijn geweest. Ik hoorde tijdens een boswandeling in de verte een vreemd geluid waarvan ik dacht: “wat is dit nou”? Op een open plek met een vennetje zag ik tot mijn schrik een Zwarte Specht opdoemen vanuit het niets. De vogel landde in een grote den en ging flink zitten hakken met zijn sterke snavel. Ik kon de vogel enige tijd volgen voordat deze uit beeld verdween. Gelukkig had ik toen al een verrekijker, waardoor ik de vogel prachtig kon bekijken. Deze waarneming is me altijd bijgebleven.

Een andere waarneming die me erg is bijgebleven, moet ergens in februari 2008 zijn geweest, bij Ravenswoud. Het was in de periode dat ik langzaamaan vogelaar werd. In deze periode was ik ook druk bezig met het leren kennen van vogelgeluiden. Ik maakte een wandeling door de Compagnonsbossen. Het was een vrij koude en mistige dag, er waren weinig vogels te zien. Op een gegeven was ik een beetje verdwaald en google maps had ik toen nog niet op mijn telefoon. Ik ging via een smal bospaadje dieper het bos in. Weer hoorde ik een voor mij onbekend geluid. Een ijzingwekkend, klagend geluid. Ik stond stil, keek in de richting van het geluid en zag zowaar een schitterende Zwarte Specht zitten, ik kon mijn ogen nauwelijks geloven, wat een schitterende vogel! Dit geluid vergeet ik nooit weer. Overladen door een gevoel van geluk keerde ik huiswaarts.

15 februari 2023

De afgelopen tijd ging ik regelmatig op zoek naar de Zwarte Specht. Bij Beetsterzwaag, waar ik waarschijnlijk mijn eerste bewuste waarneming van een Zwarte Specht deed in 2005. Verschillende keren hoorde ik al vogels roepen, maar zien was er nog niet van gekomen. Laat staan vastleggen met behulp van mijn telescoop en telefoon. Ondanks hun relatief grote formaat blijven het geheimzinnige vogels. Het was wachten op weer zo’n geluksmoment op een mooie ochtend. De Zwarte Specht voelt zich prima thuis in de bossen rondom Beetsterzwaag. Er zijn veel bospercelen met oude beukenlanen en overgangen van oud beukenbos naar gemengd loof- en naaldbos. Op de ochtend van 14 februari zag ik tijdens het Hardlopen een vogel laag overvliegen ergens middenin het bos. Ik besloot hier de volgende ochtend naartoe te gaan om mijn geluk te beproeven. Ik vermoedde een territorium.

De volgende ochtend zet ik mijn fiets tegen een boom nabij de plek waar ik gister de Zwarte Specht zag vliegen. een prachtig bosven met daaromheen de mooiste beukenbomen die je kunt tegenkomen. Werkelijk overal om me heen de luide zang van Boomklevers, Grote Bonte Spechten die erop los timmeren en in de verte al snel de klaaglijke roep van een Zwarte Specht. Wat blijft het toch een fantastisch geluid. Ik besluit mijn telescoop op te stellen op een plek met o.a. veel vinken en mezen. Dit in de hoop wat leuke foto’s te maken. Vlakbij zit een paartje Holenduif in een dikke beuk, het mannetje zachtjes zingend. Ook een prachtige soort. Bij een vennetje verderop 2 paartjes Kuifeend.

Terwijl ik geniet van de zang van Zwarte Mees, Kuifmees, Glanskop, Matkop en Goudhaan, hoor ik frequent op de achtergrond Zwarte Specht. Langzaamaan lijkt het geluid dichterbij te komen. De ene keer het klaaglijke geluid, de andere keer weer de onmiskenbare vluchtroep. Tussendoor het luide geroffel. Het zou goed kunnen dat het om meerdere vogels gaat, de territoria van Zwarte Spechten overlappen elkaar vaak. Op een gegeven moment loop ik weer terug richting de plek waar ik mijn wandeling ben begonnen. Ik zie een Boomklever mooi zitten en probeer wat foto’s te maken. En dan opeens, toch weer onverwacht, vliegen 2 Zwarte Spechten laag over mijn hoofd.

Beide vogels landden voor mijn neus in een beuk en hebben duidelijk interactie met elkaar. Het gaat om een mannetje en een vrouwtje. Het mannetje heeft een geheel rode kruin, het vrouwtje alleen een rode achterkruin. Het mannetje roept veel, het vrouwtje is zwijgzaam. Het vrouwtje vliegt even later weg en lijkt verderop te zijn verdwenen in een beuk, mogelijk in een nestboom. Het gaat allemaal zo snel en het zicht is door bomen beperkt. Ik kan niet precies zien waar het vrouwtje naartoe is gegaan. Mogelijk is ze verder doorgevlogen, dieper het bos in. Het mannetje vliegt verderop een eik in en laat zich prachtig bekijken. De vogel is rustig aan het foerageren en kijkt alert om zich heen.

Ik loop langzaam richting de eik en zet op een mooie afstand rustig mijn telescoop neer. Nog nooit kon ik zo mooi een Zwarte Specht volgen, fantastisch, een droomwaarneming. De vogel gaat rustig door met foerageren. Af en toe verdwijnt de vogel achter de stam om vervolgens ongezien hoger in de boom te klauteren. Op een zeker moment bereikt de vogel de kruin van de boom, hakt nog wat hout weg, om vervolgens ook verder het bos in te vliegen. Wat een geluksmoment van deze geheimzinnige bosvogel. Ik kon de bijna geheel zwarte vogel mooi bewonderen door de telescoop en mooi vastleggen. En zo gaat er weer een golf van geluk door je heen en ben je weer een onvergetelijke ontmoeting rijker.