Verslag over een mini big day in de stad Groningen

Intro

Op 26 oktober heb ik een big day gedaan in de stad Groningen. Binnen 24 uur tijd zoveel mogelijk vogelsoorten waarnemen. Op 25 juni deed ik dit ook, toen wist ik 97 soorten te noteren. Een big day geeft een mooi overzicht van de vogelrijkdom binnen een bepaald gebied.

Opzet

Ik heb het dit keer iets anders gedaan dan andere big days. Ik besluit om op de avond van 25 oktober om 21:30 te beginnen en uiterlijk de volgende dag op dit tijdstip te eindigen. De fietsroute is grotendeels hetzelfde als op 25 juni. Eerst het zuidoostelijke deel van Groningen en ’s middags het noordwestelijke deel van Groningen.

Het weidevogelgebied Koningslaagte ten noorden van de stad skip ik, omdat daar in deze tijd van het jaar geen soorten zitten die elders niet mogelijk zijn. Soorten zoals Grutto, Wulp, Tureluur, Scholekster en Kemphaan die hier in het voorjaar broeden en pleisteren, zijn allang vertrokken. Zo zijn de Grutto’s weer naar Afrika gevlogen en kom je Scholeksters en Wulpen nu vooral langs de kust tegen. Mijn doel voor deze kleinere big day was om 80 soorten waar te nemen.

Avondronde (25-10)

Even na 21:30 maak ik een avondwandeling door de wijk Helpman. Een paar dagen terug zat er een vrouwtje Bosuil te roepen in het Sterrebos, dus wie weet roept de vogel nu ook weer. Na 20 minuten lopen door een stil Sterrebos geen uil. Dan maar een poging doen in park Groenestein een stukje verderop. Onderweg hier naartoe kan ik toch een eerste soort noteren, een Zanglijster vliegt roepend over me heen. Vanuit Groenestein hoor ik Kauwen roepen en vrij snel een mannetje Bosuil. De eerste goeie big day soort is binnen. Ook hoor ik Roeken roepen. Mogelijk zijn de kraaien niet gediend van de aanwezigheid van de uil, ze maken flink kabaal. Even verderop slaapt de plaatselijke Knobbelzwaan op zijn/haar plasje. 5 soorten is geen slechte score voor de avond.

Groningen – Helpman & Groenestein

1. Zanglijster – 22:05
2. Kauw – 22:11
3. Bosuil – 22:11
4. Roek – 22:14
5. Knobbelzwaan – 22:23

De volgende dag gaat om 07:00 de wekker. 08:00 sta ik op het balkon, in de hoop op goeie vogeltrek. Siska helpt mee met het luchtruim afspeuren. De dag begint vrij helder, weinig wind, vleugje zon. Prima trekomstandigheden. Ik hoop op onder meer mooie groepen ganzen, vinken en lijsters. Daarnaast verwacht ik ook de dagelijks aanwezige vogelsoorten rondom huis te noteren.

De keuze om op het balkon te staan blijkt een goeie strategie, want het vliegt goed. Even na 08:00 een Grote Gele Kwikstaart, Sperwer en mooie groepen Kol- en Brandganzen. De plaatselijke IJsvogel is er ook vroeg bij. Een Groene Specht komt roepend overgevlogen en gaat in een boom voor onze neus zitten. Ik kan de vogel prachtig door de telescoop bekijken en weet wat bewijsplaatjes te maken.

De vinken vliegen goed, vooral Vink, Keep en Sijs. De lijsters vallen wat tegen. Slechts 2 Zanglijsters en een handjevol Koperwieken. Een groep van 40 overvliegende Kramsvogels maakt veel goed. Terwijl ik met mijn telescoop het luchtruim afspeur merk ik een Havik op, een goeie soort, slechts de enige van de dag zal later blijken. De vogels ter plaatse werken ook goed mee, zoals verschillende soorten mezen, kraaien, meeuwen en watervogels. Alleen de plaatselijke Zwarte Roodstaart die zich vaak makkelijk laat waarnemen, laat het nog afweten.

Groningen – Helpman (Vanaf balkon)

6. Wilde Eend – 08:00
7. IJsvogel – 08:00
8. Zwarte Kraai – 08:00
9. Winterkoning – 08:00
10. Roodborst – 08:00
11. Merel – 08:00
12. Grote Gele Kwikstaart – 08:03
13. Kokmeeuw – 08:04
14. Boomkruiper – 08:05
15. Aalscholver – 08:05
16. Koolmees – 08:07
17. Grote Bonte Specht – 08:09
18. Zilvermeeuw – 08:09
19. Sperwer – 08:11
20. Waterhoen – 08:13
21. Vink – 08:13
22. Kolgans – 08:16
23. Brandgans – 08:17
24. Spreeuw – 08:17
25. Houtduif – 08:18
26. Groenling – 08:19
27. Ekster – 08:20
28. Graspieper – 08:20
29. Gaai – 08:24
30. Heggenmus – 08:24
31. Stormmeeuw – 08:24
32. Meerkoet – 08:25
33. Sijs – 08:29
34. Pimpelmees – 08:31
35. Koperwiek – 08:33
36. Groene Specht – 08:35
37. Keep – 08:48
38. Krakeend – 08:48
39. Grauwe Gans – 08:53
40. Staartmees – 09:03
41. Tjiftjaf – 09:20
42. Blauwe Reiger – 09:22
43. Kramsvogel – 09:24
44. Havik – 09:29

Om 09:30 pak ik mijn spullen en besluit een rondje te lopen door de wijk om nog een paar laatste missende soorten te zoeken, zoals Zwarte Roodstaart. Een rondje Sterrebos levert meerdere leuke soorten op met als beste soort een opvliegende Houtsnip. Als ik weer bijna thuis ben hoor ik Zwarte Roodstaart vanuit de van Mesdagkliniek zingen alsof het voorjaar is. Vervolgens fiets ik richting het zuidoostelijke deel van de stad en mag ik ook eindelijk Huismus en Turkse Tortel noteren. Dat waren de enige makkelijke huissoorten die nog ontbraken op de daglijst.

Groningen – Helpman/Sterrebos

45. Vuurgoudhaan – 09:45
46. Boomklever – 09:46
47. Goudhaan – 09:46
48. Houtsnip – 09:48
49. Zwarte Roodstaart – 10:10
50. Turkse Tortel – 10:30
51. Huismus – 10:31

Dan is het tijd om het meest zuidoostelijke deel van Groningen af te vogelen, te beginnen op begraafplaats Esserveld. Een prachtige rustplek met veel soorten bomen en struiken wat veel vogels aantrekt. Het valt dit keer een beetje tegen, al is een vrouwtje Goudvink een erg welkome soort. Dan de Esserpolder in, met o.a. natuurgebied De Vork. De 2 plaatselijke Ooievaars zijn snel gevonden en ook de Ringmussen bij één van de huizen werken mee.

Dan is er wat paniek onder de vele kraaien en meeuwen op de akkers. Ik vermoed een roofvogel, maar zie niks. Dan hoor ik achter me opeens een Raaf roepen, deze soort had ik niet verwacht. Het blijken maar liefst 3 vogels, laag wegvliegend in zuidwestelijke richting. In De Vork moet ik het doen met Waterpieper en Rietgors. Ook de eerste Buizerd van de dag wordt weggepest door plaatselijke kraaien. De 2e Sperwer van de dag jaagt zonder succes op Spreeuwen.

Groningen – Esserveld + Esserpolder / De Vork

52. Witte Kwikstaart – 10:42
53. Kuifeend – 10:48
54. Goudvink – 10:56
55. Ooievaar – 11:11
56. Holenduif – 11:11
57. Raaf – 11:15
58. Putter – 11:15
59. Veldleeuwerik – 11:!7
60. Ringmus – 11:17
61. Waterpieper – 11:37
62. Rietgors – 11:39
63. Buizerd – 11:50

Vervolgens fiets ik naar de Euroborg waar al een poosje een Pontische Meeuw verblijft tussen de vele Zilver- en Kokmeeuwen. Eenmaal op de plek waar de vogel voor het laatst is gemeld, stel ik mijn telescoop op. Al gauw heb ik met mijn verrekijker een goede kandidaat Pontische Meeuw in beeld. Telescoop erop, scherp stellen en een plaatje proberen te maken. Helaas vliegen bijna alle meeuwen op door verstoring van menselijke activiteiten. Dat was te verwachten op een industrieterrein. Wel kan ik wat leuke plaatjes maken van minder schuwe meeuwen. Ik zoek nog even tevergeefs naar een Fuut en ga vervolgens naar huis om te lunchen.

Groningen – Euroborg

64. Pontische Meeuw – 12:27

Om 13:15 stap ik weer op de fiets, om het westelijke deel van Groningen af te vogelen, te beginnen in zuidwest, het Hoornse Meer en omgeving. Op wat Wilde Eenden, Kuifeenden, Meerkoeten, Aalscholvers en parkganzen na is het meer vrij leeg. De beste soort hier is een Grote Zilverreiger in een boom. Ook de 1e Fuut van de dag dient zich aan.

Groningen – Hoornse Meer

65. Grote Zilverreiger – 13:37
66. Fuut – 13:41

Via het stadspark fiets ik naar de vloeivelden bij het suikerunieterrein. In het stadspark sta ik meerdere keren stil en loop ik ook een klein stukje in de hoop op Appelvink. De 2e IJsvogel van de dag vliegt laag roepend over het water. Een paar Aalscholvers zitten lekker in het zonnetje.

De beste soort in het stadspark betreft een mannetje Zwartkop, geen makkelijke soort eind oktober. Op de apenrots (bijnaam voor het gasunie gebouw) zit een Slechtvalk. Het Slechtvalk-paar heeft 3 eieren uitgebroed dit jaar. Sinds 2016 heeft deze snelste (150 km/u of meer in duikvlucht) vogel ter wereld zich gevestigd op de apenrots. Zie ook: Slechtvalk gasunie

Groningen – Stadspark

67. Zwartkop – 14:03
68. Slechtvalk – 14:16

Om 14:45 arriveer ik op het suikerunieterrein, een erg leuk vogelgebied, vastgeplakt aan de stad. Helaas zijn er plannen om van dit gebied een woonwijk te maken. Erg zonde van zo’n stukje stadsnatuur met enorme aantrekkingskracht op vogels. Binnen no time zie en hoor ik een breed scala aan vogels, net als in juni. In juni zaten er onder meer Geoorde Futen, Grote Karekiet en nog vele andere soorten zangvogels.

Dit keer zitten er vooral eenden en futen. Tussen de vele Kuifeenden, Wilde Eenden, Krakeenden en Wintertalingen ook een groepje Tafeleenden. Opvallend zijn vooral de hoge aantallen Dodaars. Er zitten nog geen Grote Zaagbekken en Nonnetjes, maar wel 2 Brilduikers. Helaas geen Smienten en Slobeenden tot mijn verbazing. Ook heb ik nog nergens een Torenvalk of Kievit gezien vandaag, waar ik ook kijk. Wel de 3e IJsvogel en 2e Grote Zilverreiger van de dag.

Het is 15:30 geweest, het is zaak om te beslissen wat te doen in de laatste 2 uurtjes licht die ik nog heb. De teller staat op 72 soorten, een wat mager aantal voor oktober. Ik had ingezet op minstens 80 soorten vandaag, dus stoppen is nog geen optie. Als ik de komende 2 uur slim besteed is er nog van alles mogelijk. Ik zou de weilanden ten noorden van de vloeivelden kunnen afvogelen voor o.a. Smient en Torenvalk, maar ik twijfel of dit wel een verstandige keuze is.

Dan opeens weet ik het: ik ga in de vloeivelden op een strategisch punt staan in de hoop overvliegende vogels op te pikken. In de namiddag kan het best interessant zijn qua vogeltrek. Uiteindelijk heb ik ook weinig keuze, want de achterband van mijn fiets is opeens erg zacht, ik vrees een lekke band. Geen idee waar ik zo snel mogelijk mijn banden kan oppompen. Ik stal mijn fiets tegen een hek en focus me op de vogels. De keuze om dit plan te trekken blijkt al snel een goeie, want opeens zie ik een Torenvalk bidden. Op een kleine plas zitten naast vele Wilde Eenden en Krakeenden ook een viertal Slobeenden. Dat geeft weer nieuwe energie om er nog even tegenaan te gaan.

Verderop in een vlierstruik zie ik een grote groep Groenlingen. De vogels zijn erg vliegerig (mogelijk vanwege de aanwezige Torenvalk), maar keren steeds weer terug in dezelfde vlierstruik. Even na 16:00 vliegt er een Kleine Barmsijs over en gaat landen in een struikje verderop. Dit is het begin van een reeks goeie soorten op het einde van deze mooie dag, want even later vliegt er een Appelvink over. Op een lantaarnpaal een stukje verderop zit een Kleine Mantelmeeuw. Op een hoge radartoren wederom een Slechtvlak. Weer een paar minuten later is het een Roodborsttapuit die voor vreugde zorgt.

In het laatste halfuurtje scan ik veelvuldig de wijde omgeving af met de telescoop, met succes. De enige Kievit van de dag vliegt door mijn telescoop beeld. Ik had niet verwacht dat deze algemene soort zo schaars zou zijn vandaag. Op de achtergrond een roepende Waterral. Terwijl de Waterral nog even van zich laat horen vliegt een Kneu over. Als laatste soort kan ik toch nog de missende Smient noteren, 4 overvliegende vogels. Met 2 overvliegende Ooievaars sluit ik deze mooie vogeldag af.

Groningen – Vloeivelden Suikerunie

69. Dodaars – 14:51
70. Tafeleend – 15:01
71. Wintertaling – 15:10
72. Brilduiker – 15:18
73. Torenvalk – 15:50
74. Slobeend – 15:53
75. Kleine Barmsijs – 16:05
76. Appelvink – 16:29
77. Kleine Mantelmeeuw – 16:42
78. Roodborsttapuit – 16:51
79. Kievit – 16:55
80. Waterral – 17:20
81. Kneu – 17:22
82. Smient – 17:31

Epiloog

Met 82 soorten op zak kan ik meer dan tevreden zijn. Ik moest het vandaag vooral hebben van trek (overvliegende vogels), soorten die schaars zijn voor oktober en soorten die schaars zijn in Groningen. De beste soort van de dag waren de 3 Raven die prachtig langs kwamen gevlogen. Verder heb ik mazzel gehad met veel soorten: Houtsnip, Havik, Brilduiker, Appelvink, Kneu, Zwartkop, Ringmus, Kleine Mantelmeeuw, Witte Kwikstaart, Kleine Barmsijs, Goudvink, Roodborsttapuit en zelfs Zwarte Roodstaart die toch schaars bleek. De laatste tijd had ik vaak Zwarte Roodstaart zonder moeite te hoeven doen.

Opvallend schaars waren verder Torenvalk, Kievit, Smient en Slobeend. Deze soorten kwam ik alleen tegen bij de vloeivelden suikerunie. Het aantal Koperwieken was vandaag ook aan de lage kant. Daarentegen was IJsvogel erg makkelijk met maar liefst 3 vogels en ook roofvogels als Sperwer en Slechtvalk zijn weleens lastiger geweest.

Tot slot heeft mijn nieuwe telescoop zijn meerwaarde vaak bewezen. Zonder telescoop had ik zeker minder soorten gehad. Dan had ik wellicht geen Kievit, Havik of Smient gehad, om maar iets te noemen. Daarnaast kan ik met de telescoop waarnemingen veel mooier vastleggen, omdat ik ver kan inzoomen op de vogels. Ook kan ik de telescoop even stabiel neerzetten om vervolgens foto’s en filmpjes te maken van een soort (met telefoon). Met alleen een verrekijker is het toch behelpen. Een verrekijker in combinatie met telescoop opent weer nieuwe werelden en biedt nieuwe mogelijkheden.

Vogels houden van Groningen, wat verteld het?

Fantastisch wat een vogelrijkdom een grote stad als Groningen kan herbergen. Het verteld veel over de natuurkwaliteit in en rondom de stad. Vogels vinden er een habitat, voedsel, rust en ruimte. Vogels houden van Groningen.

De IJsvogel, Fuut en Aalscholver vinden er vis, wat iets zegt over de waterkwaliteit. De vestiging van broedvogels zoals Slechtvalk, IJsvogel, Ooievaar en Scholekster zegt iets over het aanpassingsvermogen van bepaalde soorten. De toename van soorten als Groene Specht, Boomklever en Bosuil verteld ons dat de bomen in stadsparken zoals het Sterrebos, Groenestein en Noorderplantsoen ouder worden. Deze soorten profiteren van holen in dikke oude bomen en dood hout. Ook andere dieren zoals vleermuizen en allerlei insecten zoals kevers en nachtvlinders profiteren van oudere bomen.

Om veel vogels en veel vogelsoorten te zien hoef je niet per se naar een natuurgebied. In de grote stad valt genoeg te ontdekken en te genieten. Met name in en rondom parken en water met bosjes kun je leuke soorten zien en horen. Maar ook in je eigen tuin kun je genieten van vogels. Zeker als je er een beetje de tijd voor neemt, door rustig te gaan kijken, stil te staan, observeren en genieten.