Intro

Toen ik in 2018/2019 in Breda woonde, kwam ik op het idee om een big day te doen in en rondom de stad. Binnen een dag tijd zoveel mogelijk vogelsoorten zien in en rondom Breda. In Breda zelf heb je veel natuur en groen, maar rondom Breda heb je ook veel afwisseling wat betreft bossen, weidevogelgebieden en plas-dras. Ik maakte destijds een lijst van doelsoorten die mogelijk zouden zijn en dat was niet mis. Uiteindelijk is het er in Breda vanwege drukte nooit van gekomen, maar het idee voor een stads big day was er.

In 2021 ontstond het idee om een stads big day in Groningen te doen, maar ook toen kwam het er maar niet van. In 2021 had ik het druk met o.a. de maandelijkse big day in het Fochteloërveen (en omgeving). Op een gegeven moment is er dan toch minder behoefte/tijd om daarnaast nog meer big days te doen. Zodoende werd het idee voor een stads big day voorlopig in de ijskast gezet. In het voorjaar van 2022 heb ik toch maar eens een lijst gemaakt van vogelsoorten die je zou kunnen aantreffen in Groningen en aangrenzende natuurgebieden. Dat bleek toch een flinke lijst te zijn met meer dan 100 soorten.

Er was geen haast bij, ik zou het ook dit voorjaar weer druk hebben met ecologisch veldwerk. Al gauw werd duidelijk dat het plan om de stads big day in mei te doen niet haalbaar zou zijn. Omdat ik nog altijd nieuwsgierig was naar wat je op een dag allemaal kunt zien qua vogels in en rondom de stad, besloot ik toch maar eens een poging te doen. Uiteindelijk valt de datum, na wat twijfel, op 25 juni.

Vogels in en rondom Groningen

In Groningen is genoeg te beleven op het gebied van vogels. In parken zoals het Sterrenbos, Noorderplantsoen, Groenestein en niet te vergeten het Stadspark, zitten veel vogels. Zangvogels zoals Merel, Zanglijster, Roodborst, Boomklever en Heggenmus bijvoorbeeld, komen algemeen voor. Spechten doen het ook goed vanwege de vele oude bomen die de stad te bieden heeft. Grote Bonte Specht is zeer algemeen, de Groene Specht tref je meer in de parken. In de stadsvijvers en sloten broeden Meerkoet, Waterhoen, Knobbelzwaan en Wilde Eend. In stukjes riet voelt de Kleine Karekiet zich thuis. Zelfs een meer kritische soort als de IJsvogel komt tot broeden in de drukke stad. Ook op de begraafplaatsen in Groningen kun je veel vogelsoorten tegenkomen.

Groningen is omringd door natuurgebieden. De Onlanden is het bekendste voorbeeld, maar dit ligt in Drenthe. Gebieden die wel bij Groningen horen zijn de vloeivelden bij de suikerunie, aan de westkant van de stad. Dit prachtige gebied bestaat uit plassen, moeras en struweel. Een zeer vogelrijk gebied met broedvogels zoals Geoorde Fuut, Dodaars, IJsvogel en vele zangvogels. Ten noorden van de stad ligt weidevogelreservaat Koningslaagte. Hier kun je in het voorjaar genieten van Grutto’s, Kieviten, Tureluurs en Kemphanen. Ook de Lepelaar komt er tot broeden. Ten zuidoosten van de stad heb je De Vork, een stukje natuurontwikkeling. Nieuwe natuur, maar al erg in trek bij vogels.

Voorbereiding Groningen Big Day

Qua voorbereiding was er weinig te doen (behalve waarneming.nl raadplagen en een soortenlijst opstellen), met name de vloeivelden bij het suikerunie terrein en de Koningslaagte moeten schaarse vogelsoorten opleveren zoals Geoorde Fuut, Grutto, Bruine Kiekendief, Kemphaan, Lepelaar, Grote Zilverreiger, Spotvogel en Zomertaling. Natuurlijk hoop ik ook het paartje Slechtvalken te zien welke al enkele jaren broedt op de apenrots (bijnaam van het gasunie-gebouw).

Rondom huis, in het Engelse Park in de wijk Helpman, zitten al leuke soorten zoals Groene Specht, Zwarte Roodstaart, Scholekster en vliegt een IJsvogel dagelijks langs ons huis, ook is de vogel vaak te horen vanuit het Helperdiepje. Kortom: vogels houden van Groningen.

Zaterdag 25 juni

Even voor 07:00 ben ik klaarwakker, het lijkt een mooie dag te worden. Zonnig, helder, droog, niet te warm, weinig wind. Prima weer voor een lange dag vogels kijken in Groningen. Even na 07:00 sta ik op en hang ik met mijn hoofd uit het raam om naar vogels te luisteren. Al snel kan ik een reeks soorten noteren. Vanuit alle hoeken zingende Tjiftjaffen, Zwartkoppen, Winterkoninkjes en een Spreeuw die met voedsel in zijn bekje naar zijn nest vliegt. Erg leuk is een roepende Goudvink. De plaatselijke Scholeksters op de van Mesdag kliniek verjagen een overvliegende Blauwe Reiger. Onverwachts is een overvliegende Grote Gele Kwikstaart, de eerste bonussoort van de dag.

Groningen – Helpman (Engelse Park)

1. Tjiftjaf – 07:02
2. Houtduif – 07:03
3. Merel – 07:06
4. Spreeuw – 07:06
5. Koolmees – 07:10
6. Huismus – 07:10
7. Zwartkop – 07:11
8. Kauw – 07:12
9. Blauwe Reiger – 07:12
10. Scholekster – 07:24
11. Goudvink – 07:25
12. Heggenmus – 07:27
13. Zwarte Roodstaart – 07:27
14. Winterkoning – 07:27
15. Putter – 07:27
16. Gierzwaluw – 07:28
17. Kleine Mantelmeeuw – 07:29
18. Zwarte Kraai – 07:29
19. Witte Kwikstaart – 07:32
20. Grote Bonte Specht – 07:33
21. Pimpelmees – 07:39
22. Staartmees – 07:44
23. Ekster – 07:46
24. Kleine Plevier – 08:07
25. Grote Gele Kwikstaart – 08:11

Een wandeling met Siska door Helpman levert nog meer soorten op. In het Sterrebos laat een Boomkruiper zich leuk zien en roept een Boomklever. 3 overvliegende Appelvinken zijn ook redelijk onverwacht, al is het aannemelijk dat de soort ergens in de stad tot broeden komt. Siska is ook scherp en ziet een juveniele Groene Specht in een dennenboom zitten nabij het plaatselijke zwembad. Het zal ook de enige van de dag zijn. Langs het Helperdiepje hoor ik al vrij snel een IJsvogel roepen. Even later zien we de IJsvogel mooi poseren vanaf de Natte Brug (Hereweg). De vogel is visjes aan het vangen en poetst zich een beetje. mooi in de ochtendzon. Prachtige waarneming.

Groningen – Helpman (Sterrebos, omgeving Helperdiepje)

26. Meerkoet – 08:26
27. Zanglijster – 08:30
28. Roodborst – 08:30
29. Grauwe Vliegenvanger – 08:30
30. Boomkruiper – 08:32
31. Boomklever – 08:33
32. Appelvink – 08:39
33. Vink – 08:43
34. Gaai – 08:43
35. Kokmeeuw – 08:46
36. Braamsluiper – 08:47
37. Groene Specht – 08:49
38. Wilde Eend – 08:51
39. Waterhoen – 08:56
40. IJsvogel – 09:02
41. Aalscholver – 09:03
42. Turkse Tortel – 09:29
43. Zilvermeeuw – 11:07
44. Kievit – 11:11

De 50 soorten komt al snel in zicht. We besluiten even te lunchen en koffie te drinken. Even voor 12:00 gaan we onze eigen weg. Siska gaat voor een gezellig dagje naar Woudsend, ik stap op de fiets voor een flinke fietstocht. Ik fiets eerst richting het meest zuidoostelijke deel van Groningen, waarna ik langzaam via het Hoornse Meer, het gasunie-gebouw en het Stadspark naar de vloeivelden suikerunie zal gaan. De eerstvolgende stop is het Euroborgterrein waar ik een poosje geleden een zingende Nachtegaal had in een wilgenbosje. Op een bedrijventerrein wemelt het van de kraaien, waaronder tientallen Roeken. Een erg goeie soort vliegt roepend over me heen, een Zwartkopmeeuw. Pas mijn 1e voor dit jaar. Weer een goeie bonussoort. De Nachtegaal is onvindbaar, wel hoor ik enkele algemene zangvogels.

Groningen – Euroborg

45. Boerenzwaluw – 11:59
46. Kleine Karekiet – 12:00
47. Zwartkopmeeuw – 12:06
48. Roek – 12:07
49. Grasmus – 12:10
50. Huiszwaluw – 12:13
51. Groenling – 12:19
52. Kneu – 12:20
53. Bosrietzanger – 12:21
54. Tuinfluiter – 12:23

Op naar het gehucht Essen en het natuurontwikkeling gebiedje De Vork. In Essen zit familie Ooievaar rustig op de nestpaal. In De Vork de eerste roofvogels van de dag, de 2 algemeenste soorten, Buizerd en Torenvalk. Op prikkeldraad een paartje Roodborsttapuit en een Rietzanger zingt er lustig op los. Een Visdief vliegt mooi sierlijk langs. Nabij een boerderij de enige Holenduiven van de dag.

Groningen – Essen en De Vork

55. Ooievaar – 12:57
56. Buizerd – 13:06
57. Fitis – 13:06
58. Roodborsttapuit – 13:06
59. Rietzanger – 13:11
60. Torenvalk – 13:13
61. Visdief – 13:13
62. Holenduif – 13:25

Dan fiets ik langzaam richting west/noordwest. De eerstvolgende stop is begraafplaats Esserveld. Een prachtige plek met een grote variatie aan bomen en struiken, een goed leefgebied voor veel vogels. Er staan oude loofbomen, maar ook grote coniferen bijvoorbeeld. In het vroege voorjaar had ik hier weleens een zingende Zwarte Mees en Goudhaan. Één van de weinige plekken in Groningen waar je deze vogelsoorten van naaldbossen kunt tegenkomen. Er zouden ook weleens Ransuilen kunnen zitten. Tot mijn verbazing hoor ik al snel een Zwarte Mees roepen en een Goudhaan zingen. Ik krijg er zelfs nog een bonus bij, een Grote Lijster, schaars in Groningen.

Groningen – Begraafplaats Esserveld

63. Grote Lijster – 13:34
64. Goudhaan – 13:36
65. Zwarte Mees – 13:38

Dan op naar de Hoornse Plas. Als ik hier ben gearriveerd blijkt er een roeitoernooi gaande te zijn van de plaatselijke roeivereniging, overal mensen op het water. Nauwelijks een vogel te zien, zelfs geen Fuut. Wel hoor ik de enige Gekraagde Roodstaart van de dag zingen vanuit een bosje. Ook een zingende Koekoek is meer dan welkom. Op de nabijgelegen Piccardthofplas meer dan genoeg Futen.

Groningen – Hoornse Meer en Piccardthofplas

66. Gekraagde Roodstaart – 14:05
67. Koekoek – 14:10
68. Fuut – 14:18

Vanaf de Piccardthofplas fiets ik via het gasunie-gebouw het stadspark in. Ik zoek het gasunie-gebouw vanuit alle hoeken af, maar geen Slechtvalk te bekennen. Even later scan ik het gebouw nog meermaals af vanuit het Stadspark, maar helaas. Wel weet ik een Vuurgoudhaan te vinden op een plek waar ik de soort al vaker waarnam.

Groningen – Stadspark

69. Vuurgoudhaan – 14:43

Het is sprokkelen geblazen, nog maar 2 gebieden waar een breed scala aan soorten te halen valt. Vloeivelden suikerunie en de Koningslaagte. Er zijn nog veel soorten mogelijk. Vanaf het Stadspark fiets ik richting noordwest, de vloeivelden. Een leuk en afwisselend gebied met plassen, bosjes en struweel. De spoorlijn Groningen-Leeuwarden doorkruist het gebied. Het is even zoeken naar de precieze ingang van het gebied. Een ingang nabij Hoogkerk waar ik eerder het gebied in ging, is nu geblokkeerd door Reuzenberenklauwen.

Na om het gebied heen te zijn gefietst, ontdek ik een voor mij nieuw stukje Groningen. Het suikerunieterrein. Een terrein met oude en verlaten fabriekspanden en gebouwen, momenteel in gebruik door ondernemers, studenten en toeristen. Vanaf één de oude fabriekspanden zingt een Zwarte Roodstaart. Vanaf het suikerunieterrein bereik je ook makkelijk de vloeivelden en kan het grote genieten van de vogelrijkrom in dit fraaie stukje stadsnatuur beginnen. In korte tijd noteer ik veel nieuwe dagsoorten. De eerste Grauwe Ganzen en Knobbelzwanen van de dag, een zingende Blauwborst, veel Dodaarzen prachtig in zomerkleed en verschillende soorten eenden.

Ook hier een IJsvogel, juveniele Roodborsttapuiten, enkele Oeverzwaluwen in hun broedbiotoop, Geoorde Futen sierlijk op het water, een Spotvogel zingend, Waterral roepend vanuit een stukje riet en als meest onverwachte soort hier een Grote Karekiet, een zeer schaarse soort. Tot slot vliegt een mannetje Bruine Kiekendief nog even mooi langs. Fantastisch wat een aantrekkingskracht zo’n gebied heeft op vogels.

Groningen – Vloeivelden Suikerunie

70. Grauwe Gans – 15:00
71. Blauwborst – 15:02
72. Knobbelzwaan – 15:02
73. Sprinkhaanzanger – 15:23
74. Wintertaling – 15:26
75. Dodaars – 15:28
76. Tafeleend – 15:28
77. Kuifeend – 15:33
78. Krakeend – 15:34
79. Oeverzwaluw – 15:37
80. Geoorde Fuut – 15:40
81. Rietgors – 15:41
82. Slobeend – 15:45
83. Waterral – 15:50
84. Spotvogel – 15:52
85. Grote Karekiet – 15:58
86. Bruine Kiekendief – 16:18

Dan een dik halfuur fietsen voor natuurreservaat Koningslaagte. Hier is het meteen genieten van weidevogels/steltlopers. In het plas-dras gebied foerageren Kemphanen, Kieviten, Bosruiters, Kleine Plevieren en Tureluurs. Een prachtig mannetje Zomertaling is ook een goeie soort. Een Grutto op een paaltje zit erbij als de koning van de weide. Een kritische weidevogel als symbool voor een gezonde leefomgeving met kruidenrijk grasland en insecten.

Een stukje verderop hoor ik de enige Graspieper van de dag en vliegt een Wespendief mooi over richting zuid. Ook zit er een verzwakte Kolgans in het gebied, een schaarse juni-soort. Helaas zijn Lepelaars in geen velden of wegen te bekennen. Ik scan de lucht af in de hoop op een Sperwer of Havik, maar verder dan een paar op thermiek zwevende Buizerds en een biddende Torenvalk kom ik niet.

Groningen – Koningslaagte

87. Kemphaan – 16:59
88. Bosruiter – 16:59
89. Tureluur – 17:01
90. Grutto – 17:02
91. Zomertaling – 17:02
92. Groenpootruiter – 17:03
93. Wespendief – 17:11
94. Graspieper – 17:13
95. Witgat – 17:21
96. Kolgans – 17:24

Na een geslaagd rondje vogelen in de Koningslaagte is het tijd voor een 2e poging voor Slechtvalk. Ik besluit een poging te doen bij de historische Der Aa-kerk aan de Vismarkt, waar de soort kort geleden verschillende keren is gesignaleerd. Mogelijk heeft de soort hier ook gebroed. De vele aanwezige stadsduiven zijn een belangrijke prooi voor de Slechtvalken. Ik hoef niet lang te wachten of ik zie een Slechtvalk de kerktoren in vliegen, boven de klok. Ik hoef dus niet nog een keer naar het gasunie-gebouw. Het is voor nu leuk geweest, tijd om op huis aan te gaan. Onderweg naar huis hou ik de lucht nog in de gaten voor een Sperwer, maar helaas. Deze soort is me vandaag niet gegund.

Groningen – Der Aa-kerk

97. Slechtvalk – 18:05

’s Avonds in het donker loop ik nog met Siska een rondje door Groenestein en het Sterrebos in de hoop op uilen. Helaas hebben we al sinds februari/maart geen uil meer gehoord in Groningen, de verwachtingen zijn laag. Even denken we een bedelende juveniele Bosuil te horen in Groenestein, maar door teveel omgevingsgeluid zijn we niet zeker. Wel is Groenestein de laatste plek in Groningen waar een Bosuil is gemeld (eind april). Jammer maar helaas, geen uil vandaag.

Epiloog

97 vogelsoorten lieten zich vandaag waarnemen in Groningen, een prima aantal voor eind juni in stedelijk gebied. In april-mei moet over de 100 soorten komen ook prima lukken. Dan is er veel meel vogeltrek en zijn sommige soorten wat makkelijker te traceren. De bonussoorten (onverwacht, lastige en schaarse soorten) vandaag waren Grote Gele Kwikstaart, Appelvink, Zwartkopmeeuw, Grote Lijster, Zwarte Mees, Goudhaan, Vuurgoudhaan, Gekraagde Roodstaart, Grote Karekiet, Wespendief en Kolgans.

Missers waren Gele Kwikstaart, Boompieper, Sperwer, Havik, Boomvalk, Lepelaar en Stormmeeuw.