Terugblik op het vogeljaar 2021
2021 zal bij mij, en waarschijnlijk bij heel veel vogelaars, de boeken in gaan als een memorabel vogeljaar. Een jaar met veel soorten, en vooral ook veel zeldzaamheden. Een jaar met wederom een handvol nieuwe soorten voor Nederland. Het kan niet op lijkt het. Zelfs een soort waar ik nooit meer van heb durven dromen om in Nederland te zien, zat daar opeens. Renvogel. 2021 was onder meer het jaar van de Renvogel.
Ik had mezelf in 2021 als doel gesteld om minimaal 5 nieuwe vogelsoorten op mijn levenslijst bij te schrijven. Met al dik 440 soorten op zak (2020) leg je de lat op een gegeven moment toch wat lager voor jezelf. Maar die lat lager leggen was ook dit jaar niet nodig. Nee hoor, de ene na de andere megazeldzaamheid diende zich aan. Maar liefst 12 nieuwe soorten mocht ik zien dit jaar, een stuk meer dan ik had verwacht.
Eind december/begin januari is traditiegetrouw het moment om weer terug te blikken op wat het jaar me allemaal heeft gebracht qua vogelen en twitchen. Al die mooie vogelmomenten weer even in gedachten opnieuw beleven.
Soorten in het algemeen
Ik zag in totaal 277 vogelsoorten in 2021. 61 hiervan betroffen zeldzame tot zeer zeldzame (dwaalgasten) soorten. Zoals gezegd zag ik 12 nieuwe soorten, maar ook kon ik weer een reeks ‘hapaxjes’ noteren in 2021. Hapax is een term uit de vogelaarswereld en wil zeggen dat je een zeldzame soort voor de tweede keer in je leven ziet. Hapaxjes voor mij in 2021 waren:
- Ross’ Meeuw op 01-05, IJmuiden (NH)
- Ralreiger op 26-05, Bussum (NH)
- Dwergooruil op 26-05, Delft (ZH)
- Withalsvliegenvanger op 30-05, Gasterse Duinen (DR)
- Struikrietzanger op 04-06, De Onlanden (DR)
- Bonapartes Strandloper op 07-08, Westhoek (FR)
- Dwergaalscholver op 12-08, Utrecht (UT)
- Bosgors op 02-10, Vlieland (FR)
- Kaspische Plevier op 02-12, Eemspolder (GR)
Overige zeldzaamheden die me erg zijn bijgebleven en dus zeker niet onvermeld mogen blijven;
- Roodhalsganzen (groepje van 5) en een Pestvogel op Ameland (FR)
- Oehoe bij Lauwerszijl (GR)
- Koereiger bij Groningen (GR)
- Poelruiter in de Ezumakeeg, Lauwersmeer (FR)
- Steppekiekendief bij Ferwerd (FR)
- Roodmus (zingend) bij Ureterp (FR)
- Bergfluiter (zingend) Nieuw-Milligen, Veluwe (GE)
- Krekelzanger (zingend) bij Lieveren (DR)
- Zwarte Ooievaar bij Veenhuizen (DR)
- Ortolaan (overvliegend) op Vlieland (FR)
- Zwarte Ibis in de Onlanden (DR)
- Witvleugelstern in Harlingen (FR)
- Bonte Kraai en Izabeltapuit op Schiermonnikoog (FR)
- Kleine Alken, Rosse Franjepoot en Zwarte Zeekoet (langsvliegend) in Lauwersoog (GR)
- Siberische Braamsluiper (waarschijnlijk) in Groningen (GR)
Hoogtepunten
De absolute hoogtepunten van dit fantastische vogeljaar waren natuurlijk de nieuwe soorten, soorten die ik voor het eerst in mijn leven op het netvlies wist te branden. Zoals gezegd, waren dat er maar liefst 12 dit jaar. Daarmee heb ik in 2021 een nieuwe mijlpaal bereikt, het lukte me om de magische 450 soorten te passeren. Hierbij moet ik wel vermelden dat dit inclusief Lammergier (2021), Schildraaf (2019), Grote Trap (2019) en Humes Braamsluiper (2020/2021) is. Dit zijn soorten die (nog) niet aanvaard zijn door de CDNA. Daarmee staat mijn levenslijst vogels momenteel op 454 soorten. Hieronder een korte samenvatting per nieuwe soort.
- Steenarend, Wehl e.o. (GE) / 01-03
De eerste twitchbare Steenarend sinds 2002 werd in 2021 een feit. Aanvankelijk bleef het bij een overvliegende vogel in Twente en op verschillende plekken in Gelderland. Op 28 februari werd de vogel tot grote opluchting ter plaatse gevonden bij Duiven (GE). Op de grijze en wat mistige ochtend van 1 maart sta ik samen met Folkert Jan, en vele andere vogelaars, te genieten van deze indrukwekkende roofvogel. De eerste nieuwe vogelsoort van 2021 is een feit. Deze vogel is tot half oktober nog gezien (vooral op de Veluwe) maar is sindsdien van de radar.
- Sardijnse Grasmus, Den Helder en Julianadorp (NH) / 21-04
Op 21 april sijpelt in de ochtend de melding door van een Provençaalse Grasmus bij Den Helder. Als er goeie foto’s online komen slaat de twijfel toe. Deze vogel deed wel heel erg aan een Sardijnse Grasmus denken, en al gauw bleek het om deze voor Nederland nieuwe soort te gaan. Na een spannende rit vanuit Groningen naar Lauwersoog en vervolgens van Lauwersoog naar Julianadorp, kunnen we gelijk aanschuiven bij een grote groep vogelaars op een camping. Hier liet de vogel zich steeds beter zien, na een tijdje spoorloos te zijn geweest.
- Jufferkraanvogel, Voorst (GE) / 04-05
Op 4 mei nemen we het zekere voor het onzekere, en besluiten maar de moeite te nemen om een Jufferkraanvogel te bezoeken op een akker bij Voorst. Deze vogel zat hier al enkele dagen. Echter, er zijn al vaak Jufferkraanvogels door de CDNA afgewezen vanwege beschadigingen, ringen of andere verdachte zaken die op een herkomst uit gevangenschap duiden. Omdat de soort in theorie toch Nederland kan bereiken en de vogel er goed uitziet, besluiten we voor het eerst deze soort te twitchen. Nu is het hopen op aanvaarding door de CDNA. We zien het wel. Fraaie vogel in ieder geval.
- Balkanvliegenvanger, Veluwe (GE) / 07-05
Op de zonnige lenteochtend van 7 mei sta ik samen met Folkert Jan en Gijs naar een spannende vliegenvanger te kijken en te luisteren. De vogel is door een ecoloog ontdekt tijdens een BMP (broedvogel inventarisatie) ronde. Men denkt in eerste instantie aan een Withalsvliegenvanger, maar de kleedkenmerken en de zang sluiten deze soort al snel uit. Na het uitvoerig bestuderen van het kleed en de zang, blijkt het al gauw om een waarschijnlijke Balkanvliegenvanger te gaan. De 1e (of 2e?) waarneming voor Nederland. Mogelijk werd de soort in mei 2020 gevangen in Stuwwal (GE).
Met het verzamelen van film- en beeldmateriaal en DNA (poep), hopen we deze waarneming goed te documenteren. Op 11 augustus komt de bevestiging dat het verzamelde DNA inderdaad afkomstig is van deze soort, waarmee ook een hybride optie kan worden uitgesloten. Helaas was het niet mogelijk deze waarneming destijds aan de rest van vogelend Nederland bekend te maken. Voor meer informatie over deze vogel, zie verhaal van Folkert Jan: https://sites.google.com/view/twitching2021#h.wlxpgq31n7zk
- Lammergier, Lemele (OV) / 07-05
Na een enerverende ochtend op de Veluwe, rijden we weer terug naar het noorden. Onderweg brengen we dan toch maar even een bezoek aan de al een poosje aanwezige Lammergier op de Archemerberg bij Lemele. Deze vogel telt niet mee voor de Nederlandse avifauna statistieken omdat de vogel afkomstig is uit een herintroductieproject. Maar dat maakte de waarneming van deze grootste Europese vogelsoort, er voor ons niet minder op, wat een imposante verschijning was het daar boven op die berg. En het voelde natuurlijk. Voor mij persoonlijk toch een +1, en een leuk hoogtepuntje.
- Huisgierzwaluw, Westkapelle (ZL) / 18-05
Op 18 mei zijn ik en Folkert Jan zo gek om weer eens naar Westkapelle af te reizen. Eigenlijk voor een vogelsoort waarvan je mag verwachten dat ie allang gevlogen is, tegen de tijd dat wij er zijn. Tijdens de 4 uur durende reis houden we dan ook serieus rekening met een dip. En inderdaad, als we 13:45 arriveren is de Huisgierzwaluw in geen velden of wegen te bekennen, die is gevlogen zoals verwacht. Om 13:00 nog kortstondig gezien door enkele vogelaars.
Maar we geven niet zomaar op. We achten de kans aannemelijk dat de vogel nog wel ergens tussen de vele tientallen Gierzwaluwen rondvliegt, maar nu even onvindbaar is. We beginnen dan ook meteen met het afzoeken van groepen Gierzwaluwen boven Westkapelle, maar de vogels zijn uiteraard erg mobiel en vliegen ver weg. In eerste instantie vinden we niks, en nemen onze kansen op een goede afloop af. We vogelen maar rustig verder en genieten van het mooie weer. We zijn er nu toch, maken er het beste van.
Even voor 19:00 is de vogel opeens weer in beeld en kunnen we na wat aanwijzingen en gestress opgelucht ademhalen en genieten van deze 4e, maar pas 1e twitchbare Huisgierzwaluw voor Nederland. Uiteindelijk krijgen we zelfs een vliegshow te zien tot vlak boven onze hoofden, ge-wel-dig!!! Zo zie je maar weer, de aanhouder wint.
- Schreeuwarend, Waspik e.o. (NB) / 04-10
In het weekend van 1 tot 3 oktober zit ik weer met vrienden op Vlieland voor DT2. Op Vlieland was het zoals altijd heerlijk vogelen, maar de klapper bleef uit. Op het vaste land gebeurde meer, met de ontdekking van een langsvliegende Schreeuwarend bij De Biesbosch. Even later werd deze vogel teruggevonden en bleek deze ter plaatse rond te hangen in de omgeving. De eerste twitchbare Schreeuwarend in 16 jaar tijd is een feit. Het gaat maar door met die twitchbare zeldzame arenden.
Op de avond van 3 oktober kan men de vogel volgen tot deze zijn slaapplaats opzoekt in een bosje. Dat biedt goeie kansen voor ons noorderlingen. Dus, na een wel erg kort nachtje er maar op af in de zeer vroege ochtend van 4 oktober. Als we er voor het eerste licht zijn, moet het goedkomen. Na een spannend anderhalfuur zien we de vogel eindelijk, als deze vanuit het bosje opvliegt en boven onze hoofden zweeft. Even later zit de vogel rustig op een akker. Prachtige waarneming weer!
- Amerikaanse Zee-eend, Schiermonnikoog (FR) / 08-10
Tijdens een boottocht in het kader van natuur- en vogelfotografie, ontdekt men een Amerikaanse Zee-eend tussen een grote groep Zwarte Zee-eenden. De foto die via whatsapp verschijnt liegt er niet om, het is er echt één. Het betreft pas de 4e waarneming van deze eend in Nederland en zou voor vrijwel iedereen een nieuwe soort zijn. De eerdere gevallen waren in 1954, 1967 en 1977.
Tot grote opluchting herontdekken de scherpe vogelaars op het eiland, de vogel vanaf het strand. De twitch kan beginnen. Met Folkert Jan reis ik af naar dit altijd weer fijne kleine waddeneiland. Op de boot tref ik mijn vriendengroep met wie ik dit weekend op het eiland verblijf. Eenmaal aangekomen op Schiermonnikoog, rennen we naar de fietsverhuur. Na een snelle rit over het eiland, door de duinen en over het mulle strandzand, is het een kwestie van aanschuiven. De Amerikaanse Zee-eend zit vrij dichtbij en is prima te volgen. Een droomstart van een heerlijk vogel- en vriendenweekend op Schiermonnikoog.
- Oostelijke Vale Spotvogel, Nieuwvliet-Bad (ZL) / 21-10
Een langverwachte nieuwe soort voor Nederland komt op 20 oktober aan het licht. Iemand heeft een spannend uitziende spotvogel gezien en gefotografeerd op een Roompot vakantiepark in Nieuwvliet-Bad, Zeeuws-Vlaanderen. Waarschijnlijk een Oostelijke Vale Spotvogel. De volgende ochtend gaat een groepje vogelaars zoeken en is de determinatie al gauw rond. Gelukkig zijn we dan al een tijdje onderweg.
Na een lange reis (uithoek van Nederland) arriveren we op het vakantiepark. Hier blijkt dat de Oostelijke Vale Spotvogel al zeker een uur niet meer is gesignaleerd. Na een paar zenuwslopende uren kan uiteindelijk iedereen deze stiekeme zangvogel bijschrijven op zijn/haar levenslijst.
- Renvogel, Bergen aan Zee (NH) / 25-10
Voor mij met stip op nummer 1 wat betreft de hoogtepunten dit vogeljaar, was de Renvogel op het Buizerdvlak (zandvlakte) in het Noord-Hollands duinreservaat, bij Bergen aan Zee. Het betrof het 5e geval voor Nederland en de eerste sinds 1986. Toen de melding doorkwam in de middag van 24 oktober, zat ik met Siska op Schiermonnikoog. Dat was even balen en stressen, maar uiteindelijk kwam het de volgende ochtend allemaal goed. We reisden nog diezelfde avond af naar Bergen en boekten een hotel. De vogel bleef gelukkig even en kon op de ochtend van 25 oktober verzilverd worden.
De vogel bevond zich in verboden gebied, maar dankzij goed georganiseerde excursies door PWN en Dutch Birding, was het voor iedereen die snel genoeg reageerde mogelijk om deze uit Noord-Afrika en Midden-Oosten afkomstige dwaalgast, met eigen ogen te bewonderen. Wat een ongelooflijke dag en droomsoort! 10:45 die ochtend vloog de vogel op en werd nooit weer gezien.
- Stormvogeltje, Bergen aan Zee (NH) / 25-10
Je hebt van die dagen dat het geluk niet op kan. Na het zien van de iconische Renvogel was het tijd voor koffie met appelgebak. Alsof de dag nog niet geslaagd was, pikte ik ook nog een Stormvogeltje op welke achter de branding vloog. Eerder werd de vogel opgepikt door Douwe Hoekstra. Een soort waarvan je wist dat je ‘m ooit zou zien. Toch minder belangrijk dan de Renvogel waar het vandaag (en gister) allemaal om te doen was. Memorabele vogeldag.
- Purperkoet, Alblasserdam (ZH) / 17-12
Op een gegeven moment denk je dat het wel klaar is met het zien van nieuwe soorten dit jaar. Maar nee, het facebookbericht van een Purperkoet welke is gezien tijdens een kajaktocht, brengt vogelend Nederland naar de Alblasserwaard en Kinderdijk. Op 17 december kunnen we na even te hebben gewacht, de vogel mooi zien als deze uit het riet komt gelopen. Ook de dagen erna wordt deze prachtige vogel veelvuldig bezocht. Indien aanvaard door de CDNA, betreft het wederom een nieuwe soort voor Nederland. Momenteel (januari 2022) zit de vogel er nog steeds.
Fochteloërveen Big Days
Tijdens een Big Day probeert men zoveel mogelijk vogelsoorten binnen 24 uur tijd waar te nemen in een bepaald gebied/regio. Naast de traditiegetrouwe Big Day in mei met Folkert Jan, Gijs en Jeroen (dit jaar binnen de provincie Friesland, 178 soorten), heb ik ook iedere maand een Big Day gedaan in het Fochteloërveen. Dit geeft verspreid over het jaar een mooi beeld van de soorten en aantallen in het gebied. Op mijn blog zijn enkele verslagen te vinden over deze Big Days. Hieronder een opsomming van de aantallen per maand.
- Januari / 88 soorten
- Februari / 78 soorten (laagste aantal)
- Maart / 102 soorten
- April / 128 soorten (hoogste aantal)
- Mei / 114 soorten
- Juni / 104 soorten
- Juli / 93 soorten
- Augustus / 96 soorten
- September / 91 soorten
- Oktober / 88 soorten
- November / 90 soorten
- December / 87 soorten)
De leukste en meest schaarse soorten tijdens het vele vogelen in het Fochteloërveen waren Slangenarend, Waterspreeuw, Roodhalsfuut, Roodpootvalk, Grauwe Kiekendief, Kwartelkoning, Nachtzwaluw, Porseleinhoen, Draaihals, Nonnetje, Zeearend, Visarend en Rode Wouw.
2022
In 2022 wil ik proberen ten minste 5 nieuwe soorten voor Nederland te zien. Ik hoop op wat leuke inhalers zoals Grijze Strandloper, Balkankwikstaart, Scharrelaar, Bastaardarend en Alpenheggenmus. Maar ook droom ik nog steeds van soorten zoals Groene Bijeneter, Ivoormeeuw en Aasgier.
Dankwoord
Ik wil iedereen bedanken voor het bezoeken van mijn blog in 2021 en wens iedereen een mooi, gezond en vogelrijk 2022. Extra dank gaat uit naar Folkert Jan voor het verlenen van foto’s en beeldmateriaal voor dit jaarverslag. Ook bedank ik in het bijzonder mijn vriendin Siska (inmiddels ook vogelaar) voor haar belangstelling en begrip voor mijn (soms) nogal fanatieke hobby 🙂
NATUURVERSLAVING 