Fochteloërveen uitvogelen

Intro

Ik heb mezelf in 2021 als doel gesteld iedere maand een big day te doen in het Fochteloërveen, binnen één dag tijd zoveel mogelijk vogelsoorten waarnemen. Het Fochteloërveen maandelijks uitvogelen als het ware. Het Fochteloërveen is een bijzonder vogelgebied en ik was nieuwsgierig hoe de soortensamenstelling qua vogels is per maand. Ook is het altijd spannend of er onverwachte verassingen op je pad komen. We zijn inmiddels september en ik heb net de 8e maandeditie (augustus) achter de rug. In dit blog een tussenstand van de big days tot dusver.

Totaal waargenomen soorten in 2021 tot op heden

Naast het doel om iedere maand een lange dag vogels te kijken, wil ik proberen om dit jaar 170 vogelsoorten waar te nemen in- en rondom het Fochteloërveen. In- en rondom het Fochteloërveen wil zeggen: het Fochteloërveen zelf en de dorpen Veenhuizen en Ravenswoud. Op dit moment staat de teller op 167 soorten. Een Zwarte Ooievaar bij Veenhuizen op 6 juli betrof #165. Tijdens de juli big day op 22 juli kon ik Oeverloper als #166 bijschrijven. Tijdens de augustus big day een goeie #167 in de vorm van Goudplevier, 10 overvliegende vogels vanaf de uitkijktoren bij het Esmeer. Goudplevier is een schaarse soort in de regio. Nog een drietal soorten erbij en het doel van 170 soorten is behaald. Ik hoop nog op een overvliegende Purperreiger, of een Bokje of Middelste Bonte Specht bijvoorbeeld. Of Grote Zaagbek/Nonnetje in november-december. Er is in theorie nog genoeg mogelijk.

Soorten per big day

Hieronder een opsomming van het aantal soorten per big day. De wintermaanden vallen zoals je zou mogen verwachten lager uit dan de lente- en zomermaanden. Vanaf eind maart stijgt het soortenaantal snel. Steeds meer soorten keren in maart/april/mei terug vanuit het warme zuiden. In het voorjaar zijn veel vogels actief met zingen waardoor zelfs de meest teruggetrokken vogels makkelijk zijn te vinden. In de loop van juni neemt de zangactiviteit af en word het lastiger bepaalde zangvogels waar te nemen. Denk bijvoorbeeld aan Bonte Vliegenvanger, Gekraagde Roodstaart en Kuifmees.

Na de strenge vorstperiode van februari werden IJsvogels schaars. Alleen tijdens de januari big day liet deze soort zich zien in het Fochteloërveen (2 vogels). Wel zag ik een dag voor de februari big day nog kortstondig een IJsvogel in Bankenbos. Dit was vlak na de vorstperiode. IJsvogels zijn echte viseters, een periode met ijs is funest.

• Januari – 88 soorten
• Februari – 78 soorten (laagste aantal)
• Maart – 102 soorten
• April – 128 soorten (hoogste aantal)
• Mei – 114 soorten
• Juni – 104 soorten
• Juli – 93 soorten
• Augustus – 96 soorten

Schaarse- en zeldzame soorten

De afgelopen 8 maanden zag ik veel schaarse- en zeldzame vogels in het Fochteloërveen. Ik zag- en hoorde zelfs soorten die ik nog nooit eerder had in het Fochteloërveen. Sommige soorten zag of hoorde ik meer een enkele keer. Iedere maand had tot dusver leuke verassingen in petto. Soorten die je niet snel verwacht in het Fochteloërveen, of waar je gewoon geluk mee hebt. Voor zowel trekvogels die tijdelijk het gebied aan doen op hun doorreis als voor broedvogels, is het Fochteloërveen een zeer interessant gebied met haar enorme verscheidenheid aan biotopen. Heide, veen, bos, plas- en dras, grasland en bebouwing.

Trekvogels

Qua schaarse trekvogels, vogels die ik maar enkele keren zag of hoorde, is het al een bijzonder rijk jaar. Het gebied heeft een enorme aantrekkingskracht op vogels die tijdens hun lange reis even willen uitrusten of willen bijtanken. Vooral qua steltlopers zag ik leuke soorten zoals Grutto, Goudplevier, Bosruiter, Zwarte Ruiter, Witgat en Oeverloper. Ook voor roofvogels blijft het Fochteloërveen een topgebied. Zo zag ik al vaak Zeearend (wanneer gaan ze broeden in het Fochteloërveen, of hebben ze al een poging gedaan?). Maar meer bijzonder waren Rode Wouw, Smelleken, Slechtvalk, Roodpootvalk, Visarend, Grauwe Kiekendief en natuurlijk als vaste zomergast Slangenarend. Zeker 3 vogels doen het gebied vanaf mei/juni weer aan.

Overige bijzonderheden waren Baardman, Roodhalsfuut, Zwarte Ooievaar, Ransuil, IJsvogel, Kleine Rietgans, Kleine Zwaan, Wilde Zwaan, Nachtegaal, Tapuit, Beflijster, Waterpieper, en misschien wel het hoogtepunt: een zingende Kwartelkoning in juni, op een ongemaaid akkerperceel. Door het natte voorjaar bleef het maaien lange tijd uit. Helaas bleef het maar bij één waarneming. Een stukje verderop, in natuurgebied de Slokkert even ten noorden van Veenhuizen, zat ook een vogel. Deze bleef wel een poosje ter plaatse.

Broedvogels

Het Fochteloërveen staat bekend om een aantal vogelsoorten die het hier als broedvogel goed doen. Pronkstuk is toch wel de Kraanvogel, het symbool voor rust en ruimte. Maar ook bijzonder zijn Paapje, Grauwe Klauwier, Raaf, Geoorde Fuut, Wielewaal, Roerdomp en Kwartel. Ook Draaihals heeft dit jaar succesvol gebroed in het gebied en is er net als vorig jaar weer een territoriale Nachtzwaluw aanwezig. Meerdere paartjes Grote Gele Kwikstaart deden een poging tot broeden, waarvan sowieso één paar succesvol. Ook leuk was een territoriale Boomleeuwerik bij het Esmeer.

Bij Ravenswoud hoorde ik tot tweemaal toe Zomertortel zingen, deze soort doet het erg slecht momenteel. Het lijkt erop dat het bij deze ene vogel is gebleven. Vorig jaar zaten er meerdere vogels. Bosvogels daarentegen doen het goed in de bossen rondom het Fochteloërveen. Vooral holenbroeders die oude bomen prefereren als nestlocatie. In mei/juni zwierven er jonge Bosuilen door Bankenbos die af en toe ook Veenhuizen aandeden. Groene Spechten en Boomklevers in overvloed, maar ook Zwarte Specht doet het goed. Mezen en vinken doen het ook goed in de bossen. En niet te vergeten bossoorten zoals Fluiter, Gekraagde Roodstaart en Grote Lijster.

Fenologische bijzonderheden

Wat betreft fenologie (bijzondere soorten voor de tijd van het jaar) was er maar één echt hoogtepunt tot nu toe, maar wel een hele fraaie. Een Klapekster die tot eind april verbleef bij het Esmeer. In het verleden heeft er weleens een Klapekster overzomert in het Fochteloërveen. De meeste Klapeksters zijn voor 1 april weer vertrokken naar het hoge noorden, en keren dan in oktober/november weer terug om hier te overwinteren.

September / december

Ik ga ook de komende 4 maanden weer een big day doen. De beste maanden hebben we gehad. In maart, april, mei en juni lukte het om boven de 100 soorten uit te komen. Vooral april en mei waren fantastisch. In juli en augustus bleef de teller steken tussen de 90 en 100 soorten. Echter, de najaarstrek komt weer op gang, september en oktober zijn vaak interessante vogelmaanden. Wie weet lukt het om toch nog een keer boven de 100 soorten uit te komen? Hoe dan ook, het Fochteloërveen blijft verslavend als het aankomt op vogels kijken.