Grote Vuurvlinder en andere pronkjuweeltjes in de Weerribben

Woensdag 22 juli 2020

Vandaag weer eens de Weerribben in gegaan om op zoek te gaan naar een aantal bijzondere vlinders, libellen en andere insecten. Samen met Ilse, die net als ik een lijstje met wenssoorten heeft waarvoor je eigenlijk wel naar de Weerribben toe moet, wil je een redelijke kans maken om ze tegen te komen. Met stip op nummer één staat de zeer zeldzame Grote Vuurvlinder, die in Nederland alleen te vinden is in de Kop van Overijssel en Zuid-Friesland, in enkele laagveenmoerassen.

Wat de Grote Vuurvlinder in Nederland nog extra bijzonder maakt, is dat het de ondersoort ‘batava‘ betreft (volledige wetenschappelijke naam: Lycaena dispar batava). Deze ondersoort is endemisch (specifiek voorkomend in een klein verspreidingsgebied) en alleen in Nederland te vinden. Geen wonder dat deze bijzondere en prachtige vlinder bekend staat als de ‘heilige graal’ van de Weerribben, een pronkjuweel van formaat. De aanwezigheid van deze kieskeurige vlinder zegt enorm veel over de vitaliteit van een natuurgebied. Een zogenaamde indicatorsoort.

Naast de Grote Vuurvlinder hebben we nog meer wenssoorten, waaronder Grote Weerschijnvlinder, Zilveren Maan, Muskusboktor en verschillende libellen. De Weerribben is één van de beste gebieden in Nederland voor wat betreft vlinders en libellen. Dat komt door de grote verscheidenheid aan biotopen, micromilieus, plantensoorten en een uitmuntende waterkwaliteit. Sommige zeldzame en schaarse libellen zijn er vrij algemeen, zodat je er vaak amper naar hoeft te zoeken. De vlinders is een ander verhaal. Om die te vinden is meer kennis, geduld en een dosis geluk nodig.

Enfin, even voor 10:30 pikt Ilse me op vanaf station Meppel en gaan we vol verwachting richting één van de mooiste natuurreservaten van Nederland. 11:00 rijden we het uitgestrekte gebied binnen en blijkt al gauw hoe druk het er is. We parkeren de auto aan één van de smalle wegen door het gebied. Na amper een minuut zien we al een eerste leuke soort, een Purperreiger die zich even leuk laat bekijken. Mijn eerste exemplaar voor dit jaar. Werkelijk overal zitten Moerassprinkhanen, we zullen er vele honderden zien vandaag. De eerste leuke libellen in de vorm van twee Vuurlibellen en een leuk aantal Zwarte Heidelibellen dienen zich aan.

De eerste vlinder van de dag is een Dagpauwoog, ook deze soort vliegt vandaag talrijk. Sommige exemplaren kakelvers, sommige al behoorlijk gehavend en afgevlogen. Hetzelfde geldt voor het Bruin Zandoogje, die we overal tegenkomen vandaag. De flora blijft ook een lust voor het oog. Sloten gesierd met bloeiende Moerasspirea, Poelruit, Grote Wederik, Krabbenscheer, Kikkerbeet, Grote Kattenstaart, Moerasandoorn en Pijlkruid. Plaatselijk in grote dichtheden is de vrij zeldzame Moerasvaren. De Akkerdistels zijn al deels uitgebloeid, maar ze zitten nog vol insecten zoals Rode Soldaatjes, Geringelde Smalboktorren en een fraaie Gedeukte Gouden Tor.

Terwijl een Wielewaal vanuit het moerasbos zijn elegante zang ten gehore brengt, lopen we verder door het gebied en geven we onze ogen de kost. Iedere bloeiende plant is eigenlijk spannend, op veel planten zitten vlinders. De Grote Vuurvlinder kan zomaar ergens nectar zitten drinken. De soort heeft een voorkeur voor Grote Kattenstaart, Kale Jonker en Koninginnenkruid als nectarplant, maar kan op meer plantensoorten worden aangetroffen. Net zo belangrijk in het leefgebied is de aanwezigheid van Waterzuring, de waardplant van de vlinder. De rupsen leven van deze plant.

Om 11:42 precies is het dan opeens raak: als donderslag bij een heldere hemel landt een schitterend vrouwtje Grote Vuurvlinder pal naast de weg, als vanuit het niets. De vlinder gaat mooi zitten op een rietstengel en laat zich fantastisch bekijken. Ook drink ze af en toe nectar van kamilleplanten en distels. Het betreft een behoorlijk vers exemplaar. Wat een eer om deze zeldzame schoonheid van zo dichtbij te mogen bewonderen. In 2017 zag ik een Grote Vuurvlinder slechts kortstondig vliegen, in 2018 en 2019 lukte het niet om de soort te vinden en dan nu vlak voor mijn neus. Geweldig, droomwaarneming!

Na een paar minuten te hebben genoten van onze grootste wenssoort lopen we verder. Een stukje verderop zien en horen we onze eerste Gouden Sprinkhanen, ook een zeldzame verschijning. In de Weerribben doch vrij algemeen te noemen. Een sprinkhanensoort die je echt overal hoort in de Weerribben met zijn niet te missen luide zang is de Grote Groene Sabelsprinkhaan, één van de algemeenste en grootste sprinkhanen van het land. Ondanks het grote formaat zijn ze vaak verrassend lastig te zien te krijgen. Vaak zitten ze in dicht struweel, hoog gras en hoog in de bomen.

Ringslangen die hier ook best algemeen zijn zien we nauwelijks vandaag, twee vluchtige waarnemingen. Een zeldzame libellensoort die de laatste jaren toeneemt zien we ook vrij veel vandaag, de Kempense Heidelibel. Vooral opvallend veel vrouwtjes vandaag. Deze soort is eigenlijk niet te missen vandaag, net als de honderden Zwarte Heidelibellen. Ook de algemene Bloedrode- en Steenrode Heidelibel zijn present. Qua glazenmakers valt het wat tegen vandaag. Enkele patrouillerende Bruine- en Blauwe Glazenmakers en een Vroege Glazenmaker. Helaas niet de gehoopte Groene Glazenmaker. Ook geen Noordse Winterjuffer vandaag, ze blijven zeldzaam.

De Zilveren Maan, een andere zeldzame standvlinder in de Weerribben, zien we op de oude vertrouwde plek. Enkele exemplaren vliegen rond en zijn even leuk te zien, precies op de momenten dat de zon door de bewolking doorschemert. Atalanta’s vliegen lekker door, maar ook twee Zwartsprietdikkopjes, Klein Geaderd Witjes en Boomblauwtjes. Uiteindelijk vinden we geen Grote Weerschijnvlinder vandaag, maar wel last minute nog een fraaie Muskusboktor op een bloeiende Gewone Berenklauw. Het zoveelste pronkjuweeltje van vandaag, ook vrij zeldzaam. Met een lengte van ca 4 cm is deze prachtige, glansgroene kever amper te missen.

Wat een fantastische dag in de Weerribben om nooit te vergeten. We hebben niet alle wenssoorten gezien, maar dat maakt niks uit. Met een Grote Vuurvlinder zo dichtbij heb je eigenlijk niks meer te willen. De heilige graal van de Weerribben is voor altijd op ons netvlies gebrand.