Intro
De komende tijd zit ik in verband met vleermuis- en gierzwaluwonderzoek in Friesland. Middenin de idyllische omgeving van Jubbega, tussen grazende koeien en paarden, tussen de mooiste houtsingels, verspreid staande bosjes, her en der een heideveld en verrassende watertjes zoals je die in Nederland eigenlijk alleen in Friesland aantreft. Iedere ochtend tijdens het wakker worden geen mens of auto te horen, enkel zingende vogels en kikkers die in grote koren roepend. De sloten in Jubbega zitten er vol mee, vooral groene kikkers.
Kortom: ik mag niet klagen, middenin een oase van rust een soort werkvakantie. ’s Avonds reeën op bezoek en tijdens het ‘vleren’ (ecologisch onderzoek naar vleermuizen bij bebouwing) al de eerste verblijfplaatsen van vleermuizen mogen ontdekken, dat zijn de mooiste waarnemingen. Één Laatvlieger en één Gewone Dwergvleermuis. Tijdens het vleren ook nog leuke vogels zoals zingende Ransuilen, Kerkuil en mijn eerste Bosrietzanger en Porseleinhoen voor dit jaar.
17 mei 2019: Rondje Lauwersmeer
Nu ik weer even in het noorden zit, is het ook weer eens hoog tijd om wat gebieden te bezoeken waar ik lang niet ben geweest. Te beginnen met het Lauwersmeer. Op vrijdagochtend 07:00 pikt Folkert Jan met op in Drachten. Ondanks het grijze- en regenachtige weer rijden we vol goede moed richting de Ezumakeeg bij Anjum. Vanuit de vogelkijkhut zien we al snel de eerste leuke soorten. Voor ons doen is het er relatief rustig, maar een mannetje Zomertaling, Kemphaan, Kluten, Grutto’s en jagende Bruine Kiekendieven zijn leuke soorten. In de verte een zingende Snor en tientallen Knobbelzwanen brengen wat extra kleur op deze grauwe ochtend.
Elders Kleine Plevier, Bontbekplevier, Tafeleenden, Smienten, Kuifeenden, Slobeenden, Krakeenden en een drietal Geoorde Futen. Op een veldje tientallen foeragerende Wulpen. Zulke hoge aantallen zijn schaars vandaag de dag. Het gaat niet zo goed met de Wulp, vandaar dat deze weidevogel dit jaar extra in het zonnetje wordt gezet in ‘het jaar van de Wulp. Bij een klein gehuchtje aan het Lauwersmeer veel Huismussen en Boerenzwaluwen, die in de oudere gebouwen nog wat nestgelegenheid vinden. Het zijn deze, niet al te strak afgedichte gebouwen die interessant zijn voor ze. Ook de eerste Gierzwaluwen van de dag en een gezellige Zwarte Roodstaart zijn leuk.
Op naar het Diepsterbos- en Zomerhuisbos, waar we hopen Wielewalen te horen. Er zijn maar weinig zangvogels die zo tot de verbeelding spreken als de tropische Wielewaal met zijn typische ‘duudlejoo’ zang. We zijn amper de auto uit of we horen al twee mannetje fanatiek zingen, wat een fantastisch geluid om bij weg te dromen. Ook Koekoek, Appelvink, Grauwe Vliegenvanger, Zwartkop, Tuinfluiter, Putter, Zanglijster, Gekraagde Roodstaart en Sprinkhaanzanger zorgen voor een mooi concert.
Onderweg naar het Jaap Deensgat, aan de Groninger kant van het Lauwersmeer, maken we enkele tussenstops. Dit levert bij de Proefboerderij Kollumerland een mannetje Grauwe Kiekendief op, zingende Veldleeuweriken en bij een bedrijfsgebouw in Zoutkamp, in een plasje, zien we vanuit de auto een Steltkluut foerageren. Leuk om deze fraaie steltloper weer eens van zo dichtbij te zien. Kieviten lijken het ook goed te doen hier op de akkers in de weidse omgeving. Bij het Jaap Deensgat broeden in de vogelkijkhut Boerenzwaluw, erg gezellig. Ze zijn mooi te bekijken en lijken mensen gewend te zijn. Boven het gebied foerageren vele tientallen, genoeg insecten hier.
In de verte ziet Folkert Jan een late Kolgans, Bonte Strandlopers, Zilverplevieren, Kluten en enkele ‘bontbekjes’. Vanuit het riet bij het naastgelegen Roodkeelplasje roepend Baardmannetjes en doet een mannetje Bruine Kiekendief wel erg zijn best om zichzelf te laten zien. Ook zien we onze eerste Zwarte Sterns voor dit jaar boven het Jaap Deensgat vliegen. Een Lepelaar hoog overvliegend richting zuidwest. Na het gebied goed te hebben afgezocht, toeven we richting Achter de Zwarten. Na een regenbui lopen we via het bos richting het uitkijkpunt. Vanuit het bos weer Wielewaal, Staartmezen, Koekoek, Spotvogel, Gekraagde Roodstaarten en veel Tuinfluiters.
Bij Achter de Zwarten een aantal erg leuke soorten. Een zingende Blauwborst en een ‘late’ zingende Kleine Barmsijs laten zich mooi bekijken. Tapuiten en Gele Kwikstaarten voor ons op een veldje en boven het water vele tientallen Gierzwaluwen. Een vijftal Kleine Strandlopers, twee Reuzensterns, Regenwulp, Steenloper in zomerkleed, zingende Braamsluiper. Het blijft fraai, de enorme verscheidenheid die je vanaf bepaalde plekken in het Lauwersmeer in korte tijd kunt bewonderen. Folkert Jan ziet dan nog een Smelleken laag over het gebied vliegen. Een rondje Lauwersoog levert verder niet veel meer op, en langzaam gaan we weer richting huis, moe maar voldaan.
Erg fijn om weer eens in dit vogelwalhalla te zijn geweest, maandenlang keek ik er weer naar uit. Ondanks dat het ons niet lukte een zeldzaamheid te ontdekken, was het een geslaagd rondje Lauwersmeer, met weer wat leuke nieuwe jaarsoorten op zak.
18 mei 2019
Een klein nadeel van vleermuisonderzoek is dat je op ‘ongewone’ werktijden werkt. Ieder te onderzoeken deelgebied bestaat uit minstens twee avondrondes (bijv 21:45 – 23:45) en ochtendrondes (bijv 03:30 – 05:30). Tussen de avondronde en ochtendronde heb je dus ongeveer drie uurtjes slapen tot de wekker in alle vroegte weer gaat voor de vroege ochtendronde. Dat is soms best vermoeiend, maar wel te doen. Na de ochtendronde kruip je weer een paar uurtjes in bed om toch de noodzakelijke rust te pakken. Voordeel is weer dat je getuige bent van ochtendgloren, waarbij de wereld langzaam weer tot leven komt, de vogels die langzaamaan weer actief gaan zingen.
Op zaterdag 18 mei was de TOH (Top Of Holland) vogeldag, waarbij de drie noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe uitgekamd worden op schaarse en zeldzame vogels. Ik had al vroeg de wekker gezet voor het geval er iets zeldzaams zou worden ontdekt. Je wilt als dicht bij het vuur zit liever niet een leuke soort missen. Maar het valt mee: Kleinst Waterhoen, Iberische Tjiftjaf en Roodpootvalk zijn de eerste wapenfeiten. Voor mij geen nieuwe soorten, dus ik blijf lekker liggen. Later op de ochtend sta ik op, voldoe aan mijn verlangen naar cafeïne en een stevig ontbijt.
13:00 zit ik op de fiets richting Beetsterzwaag, doel is om lekker te vogelen, vlinders, libellen en reptielen zoeken en natuurlijk hoop ik iets leuks te ontdekken. Ik stal mijn fiets op de Lippenhuisterheide, waar ik vooral hoop om een Argusvlinder te vinden. Dit weekend staat ook in het teken van de nationale Argusvlinder-telling, en vorig jaar vond ik op de Lippenhuisterheide een Argusvlinder. Helaas vindt ik er geen, maar wel heel veel Citroenvlinders, twee Kleine Vuurvlinders, Oranjetipje en een Groentje. Boven vennen vliegen Vuurjuffers, Glassnijders en Viervlekken, maar ze zijn te vliegerig om te fotograferen. Weinig reptielen: slechts enkele vluchtige Levendbarende Hagedissen.
Qua vogels is het leuker: zingende Geelgors, Rietgors, Fluiter, Appelvinken en meerdere territoriale mannetjes Roodborsttapuit. In verte een jodelende Wulp en zingende Veldleeuwerik. Vervolgens loop ik flink stuk over de golfbaan van Beetsterzwaag en het naastgelegen bosgebied Wallebos. Hier is het genieten van allerlei bosvogels. In korte tijd veel Bonte Vliegenvangers, Gekraagde Roodstaarten, Boomkruipers, Grote Bonte Spechten, Vuurgoudhaantjes, Goudhaantjes en een enkele Glanskop. Ook hier enkele Fluiters, Tuinfluiters en heel wat Zwartkoppen.
De hoogtepunten zijn toch echt wel een zelfontdekte Zomertortel, een zingend mannetje (Laatst in hartje Breda ook een vogel ontdekt, deze soort is zeer schaars geworden), Zwarte Specht en twee overvliegende Kruisbekken. Ook leuk zijn een Grote Lijster, Zwarte Mees, Kuifmees, Ringslang en een klein poelje op de golfbaan Kleine Zonnedauw en Moeraswolfsklauw. Een prima dagje zo, lekker ontspannen. Ik sluit de dag af bij het riviertje Koningsdiep, tussen Beetsterzwaag en de Lippenhuisterheide.
De komende tijd zal ik nog meer gebieden in Friesland bezoeken waar ik eigenlijk te lang niet meer ben geweest. Dat zal weer leuke waarnemingen en herinneringen opleveren.
NATUURVERSLAVING 