Intro
Afgelopen jaar ben ik verscheidene keren eropuit geweest in Breda om korstmossen te zoeken en bestuderen. Het is een leuke bezigheid in tijden van schaarste op het gebied van vogels, planten, reptielen en insecten.
In 2016 ben ik langzaam maar zeker begonnen met het bestuderen van deze veelzijdige soortgroep. Het determineren van deze soortgroep lijkt in eerste instantie nogal lastig, maar dat valt wel mee. Een combinatie van leren uit een goeie veldgids (KNNV veldgids korstmossen) en veel het veld in gaan om de opgedane theorie in de praktijk toe te passen, is een prima methode om korstmossen te leren herkennen.
Korstmossen bestuderen, een zeer toegankelijke bezigheid
Een groot voordeel bij korstmossen is dat je ze overal kunt aantreffen en dat ze jaarrond zijn te vinden. Zo zitten op bijna iedere boom wel enkele soorten, vooral wat oudere bomen. Op oude muurtjes en ook op bestrating zijn enkele in het oog springende soorten te vinden, zoals Muurschotelkorst, een soort die we misschien iedere dag wel onbewust zien zodra we deur uitgaan. In Nederland zijn +/- 700 soorten te vinden, waarvan een deel algemeen voorkomt. Ook zijn er veel speciale, zeldzame soorten die hoge eisen stellen aan hun leefmilieu.
Als je echt soorten goed wilt leren herkennen is het belangrijk om je in de materie te verdiepen en wat essentiële termen omtrent de morfologie van korstmossen uit je hoofd te leren, zodat je deze kunt toepassen bij het determineren van de soorten die je vindt. Ook de ecologie van korstmossen geeft belangrijke informatie. Denk aan substraat (ondergrond) en specifieke boomsoorten. De ene soort groeit bijna uitsluitend op één bepaalde boomsoort terwijl de andere soort op bijna iedere boomsoort voorkomt. Sommige soorten stellen weinig eisen en groeien bijna overal: op straat, gebouwen, muurtjes, bomen, grafstenen etc.
Binnen een straal van enkele honderden meters van mijn huis zocht ik interessante plekken af op soorten. (Tuin)muurtjes, allerlei soorten bomen, bebouwing in de binnenstad (kerken, monumentale gebouwen) en begraafplaatsen (kalkhoudende grafstenen). Bewapend met een korstmossengids en screenshots van korstmosfoto’s op mijn telefoon ging ik er op uit. Soms maakte ik foto’s en determineerde ze thuis vanuit de luie stoel.
Ik trof in Breda veelal min of meer algemene soorten, hieronder een opsomming van de algemeenste soorten. Het betreft soorten die in vrijwel geheel Nederland algemeen zijn.
- Groot Dooiermos
- Klein Dooiermos
- Muurschotelkorst
- Platte Citroenkorst
- Sinaasappelkorst
- Fijne Geelkorst
- Witte Schotelkorst
- Melige Schotelkorst
- Heksenvingermos
- Kapjesvingermos
- Gewone Poederkorst
- Gewoon Schildmos
- Groot Schildmos
- Bosschildmos
- Gestippeld Schildmos
- Grauw Rijpmos
- Gewoon Purperschaaltje
- Rond Schaduwmos
- Melig Takmos
In steden kun je al aardig wat soorten vinden. Echter, in natuurgebieden, waar de lucht over het algemeen toch een stuk schoner is, vindt je veel meer soorten. Doordat korstmossen gevoelig zijn voor luchtverontreiniging (hoge concentraties ammoniak, zwavel) reageren ze snel op veranderingen in het milieu. Bovendien vindt je in (gemengde) bossen, stuifzanden en heideterreinen weer heel andere milieus dan in de stad. Korstmossen zijn dus niet alleen mooi om te bekijken, ze zijn ook geschikt als meetinstrument voor de luchtkwaliteit.
Kortom: ik heb de smaak van de korstmossen flink te pakken. Ik zal de komende maanden vaker blogjes plaatsen over korstmossen, en uiteraard ook de ‘gewone’ mossen.
NATUURVERSLAVING 