18 augustus 2018
Een gebied dat ik in de periode 2008/2010 regelmatig met een bezoekje vereerde, maar waar ik al enkele jaren niet was geweest. Het ca 370 ha grote Balloërveld, één van de mooiste en grootste heidevelden van Drenthe, net ten oosten van Assen, even ten noorden van Rolde. Een heideveld met bijzondere natuurwaarden en waar restanten uit het verleden nog duidelijk zichtbaar zijn. Een eeuwenoud cultuurlandschap waar men werkt aan de toekomst van het verleden.
Het heidelandschap is zo’n landschap dat door veel mensen gekoesterd wordt. Geen wonder dat er ook veel schilderijen en tekeningen van zijn gemaakt. Een schaapskudde, bloeiende hei waarbij het felle roze en paarse tot ver aan de horizon reikt, stilte, ruimte en vergezichten, het liefst zonder ook maar iets van obstakels (huizen, flats, windmolens) binnen bereik van de ooghoeken. De uitgestrekte heide van het Balloërveld, onderdeel van nationaal park Drentse Aa is een gebied dat zich aardig leent voor deze situatie. Een situatie die inmiddels toch vrij schaars is in Nederland.
Prachtige stukjes natuur, die heidevelden, hoor ik men vaak zeggen. Toch is het begrip ‘natuur’ in deze een groot woord. Heide is namelijk niet echt natuur. Tijdens mijn studietijd heb ik mezelf het begrip natuur als volgt aangeleerd; Natuur = iets wat zich spontaan ontwikkeld en handhaaft, zonder menselijke invloeden. Natuur lijkt tegenwoordig vervaagd en een lastig begrip. Wat voor de een natuur is, is dat voor de ander niet. Neemt natuurlijk niet weg dat in een door mensenhanden gecreëerd en gehandhaafd landschap, een prima leefomgeving kan ontstaan voor veel soorten, waaronder de mens zelf.
Ondanks dat ik vandaag op de uitgestrekte heide van het Balloërveld op mensen na, weinig leven zie, moet ik zeggen dat het aan aangename wandeling was. Een Veldleeuwerik, Roodborsttapuit en een Gele Kwikstaart midden op de hei waren qua vogels de kersen op de taart op een toch wel donkergrijze dag waarbij het net niet met bakken uit de lucht kwam vallen. De Struikhei en Dophei staat verspreid door het gebied aardig in bloei, ondanks dat op veel plekken in Nederland de heide er dor, grauw en triest bij staat als gevolg van de aanhoudende hitte en droogte. Adders zag ik hier in het verleden vrij vaak, vandaag helaas niet, iets te fris toch wellicht. Wel drie Levendbarende Hagedissen waarvan één zich mooi laat bekijken. Vlinders en mestkevers zijn vandaag de beestjes die zorgen voor extra kleur op deze grijze dag.
De plaatselijke schaapskudde graast op volle toeren en zijn voor veel mensen een toeristische attractie. Om ervoor te zorgen dat de heide ook de heide blijft zoals al honderden jaren het geval is, zoals we het liefst zien, is begrazing door schapen nodig. Zou er geen actief beheer plaatsvinden op de heide, dan veranderd heide langzaamaan geleidelijk in gras bestaande uit o.a. Pijpenstrootje, en uiteindelijk zal het verbossen.
Om dezelfde reden worden er dan ook regelmatig bomen gekapt. Om ook de vegetatie te behouden zoals deze hoort te zijn in een heidelandschap wordt er geplagd. Soms op grote schaal met machines, soms op kleine schaal handmatig. Hierdoor wordt de bovenste grondlaag en daarin opgehoopte voedingsstoffen verwijderd en wordt de bodem verschraald. Verschraling betekent minder voedingstoffen zoals stikstof en fosfaat, waardoor snelgroeiende en dus dominerende planten zoals brandnetels, bramen en diverse grassen niet de overhand krijgen. Anders zal er een monotoon vegetatiebeeld ontstaan waarbij veel, vooral ook zeldzamere planten, het onderspit delven.
Cultuurlandschap, halfnatuurlijk of natuurlijk, vul maar in. Op het Balloërveld kun je, zoals op veel heidevelden in Drenthe het geval is, in ieder geval de rust en de ruimte vinden, even geen grijs beton in het zichtveld, schapen die dienen als levende maaiers en voor degene die een beetje geluk heeft, slentert, niet gehaast is, wellicht een bijzondere ontmoeting met een typische heidebewoner.
Het was weer goed vertoeven bij Balloo, ook niet ver van Grolloo. Met “Somebody will know someday” van Cuby & The Blizzards verlaat ik voldaan de heide, die inmiddels stiller is geworden.
NATUURVERSLAVING 