Weidebeekjuffer, een zeer geliefd insect
Als je goed je best doet, kun je in Nederland met een beetje geluk +/- 66 soorten libellen zien. Hiertussen zitten algemene soorten, maar ook zeer zeldzame specialistische soorten, die hoge eisen stellen aan de waterkwaliteit van een gebied. Één van de mooiste en tot de verbeelding sprekende libellensoorten vindt ik persoonlijk de Weidebeekjuffer (Calopteryx splendens). Deze vrij algemene soort die plaatselijk talrijk kan voorkomen, heeft iets aanlokkelijks.
Tot enkele jaren terug was ik vooral gewend deze soort aan te treffen bij langzaam stromende beekjes in natuurgebieden, maar in 2015 zag ik tot mijn verbazing Weidebeekjuffers vliegen in het centrum van Utrecht en in de bebouwde kom van Velp (Gld.). Dat waren aangename verassingen. Ik ben er inmiddels achter dat ook een grote stad als Breda een prima thuis is voor deze soort. Tot mijn grote vreugde zit er op steenworp afstand (letterlijk) van mijn huidige woonadres in Breda een flinke populatie van deze prachtige insecten.
Blauw tot groenblauwe verschijningen
De Weidebeekjuffer kan zowel opvallend als discreet zijn. Als de dieren in ruststand zijn zitten ze graag op overhangende vegetatie langs de waterkant. Dan vallen ze minder snel op. Maar zodra deze libellen de vleugels spreiden laten ze zich zien hun mooiste kant. De Weidebeekjuffer heeft nogal brede vleugels met vele vleugeladers. Het meest opvallend zijn de blauwe tot groenblauwe mannetjes die een grote donkere vlek in de vleugels bezitten. De vleugeladers hebben een blauwe glans. De vrouwtjes zijn groen (metaalglanzend) en hebben een minder opvallende tekening zonder vleugelvlek.
Verspreiding en biotoop
De Weidebeekjuffer is vrij algemeen tot algemeen in zuidoost-Nederland en in West-Nederland is ze zeldzaam. De soort prefereert vrijwel altijd stromend water, zoals beken, rivieren en kanalen. Soms kunnen zwervende exemplaren vrij ver van het water worden waargenomen. De zuurstofverzadiging van het water moet hoog zijn in verband met de ontwikkeling van de larven.
Vooral kleinere, zuurstofrijke beken met stroming in open landschappen hebben de voorkeur. Stilstaande wateren worden meestal vermijd. Ook is het van belang dat er naast veel door de zon beschenen plekken, ook schaduw te vinden is in de (overhangende) oevervegetatie. Algemene kruidensoorten zoals Fluitenkruid, Braam, Smeerwortel, Akkerdistel, Speerdistel, Grote Brandnetel en diverse grassoorten kunnen hier prima aan voldoen. Als in wateren de watervegetatie te dicht is of geheel ontbreekt, worden deze vermeden door de Weidebeekjuffer.
Situatie in Breda
De Weidebeekjuffer komt op verscheidene locaties voor in Breda. Zowel ver buiten de stad Breda als in het centrum van Breda is te soort te vinden. De locatie dichtbij mijn huis betreft een grote populatie van zeker honderden dieren. Hier leeft de soort in het riviertje Aa of Weerijs. Op sommige plekken is de stroming hier sterk, op andere plekken vrij zwak.
Naast Weidebeekjuffer komen er ook andere (vrij) algemene libellensoorten zoals Blauwe Breedscheenjuffer, Variabele Waterjuffer, Grote Roodoogjuffer, Lantaarntje, Gewone Oeverlibel en Grote Keizerlibel voor.
Dat het water hier maar rijkelijk mag blijven stromen, want het is een voorrecht om deze fraaie insecten zo dicht bij huis te kunnen zien. Gelukkig krijgt de Weidebeekjuffer steeds meer aandacht bij natuurbeleid, want de aanwezigheid van deze libel zegt iets over de waterkwaliteit van stromend water. Libellen zou je kunnen benoemen als constante graadmeters van de kwaliteit van ecosystemen. Daarnaast zijn ze een belangrijke schakel in de voedselpiramide, en vormen een goeie voedselbron.
NATUURVERSLAVING 