Intro
Op vrijdag 28 juli en zaterdag 29 juli ben ik twee volle dagen op pad geweest door Midden- en Zuid-Limburg met als voornaamste doel het zien van een aantal zeldzame vlinders, waaronder soorten die maar op één plek in Nederland voorkomen.
Ik heb alles met het OV en te voet gedaan. Op vrijdag ben ik wezen struinen in de omgeving van Posterholt bij Roermond en in een mergelgroeve nabij Berg en Terblijt. Zaterdag was het de beurt aan de Sint Pietersberg bij Maastricht, één van de beste vlinderplekken van Nederland. Aan het eind van de middag en begin van de avond een paar uur vertoefd in de Groote Peel op de grens van Limburg en Noord-Brabant, nabij Ospel. Het waren twee intensieve dagen met flink wat kilometers wandelen in een aantal bijzondere gebieden met hoge natuurwaarden.
Vooral qua vlinders was het een groot succes, nagenoeg alle soorten dagvlinders die ik wou zien heb ik gezien. Daarnaast lieten ook enkele nachtvlinders zich mooi bekijken. Wat betreft vogels heb ik ook een leuke soorten gezien. Daarnaast ontzettend veel mooie plantensoorten en andere insecten zoals libellen en sprinkhanen.
Hieronder een uitgebreid verslag, ingedeeld per gebied waar ik ben wezen kijken.
Vrijdag 28 juli 2017
Posterholt en omgeving
Rond 09:00 vertrek ik met de trein vanuit Velp naar Nijmegen en vanaf Nijmegen naar Roermond. De treinrit vanaf Nijmegen naar Roermond is écht zo’n traject waar geen einde aan lijkt te komen. Werkelijk bij ieder tussenstation stopt de trein, en dat zijn er nogal wat. Gelukkig heb ik zo wel genoeg de tijd om me te verdiepen in de ecologie- en leefwijze van vlindersoorten die momenteel vliegen in Nederland.
Voor ik het weet ben ik gearriveerd in Roermond en haast ik me naar het busstation waar ik bijna direct de buslijn pak richting Posterholt. Ik stap ergens in Posterholt de bus uit. In enkele wegbermen in de omgeving van Posterholt leeft een voor Nederland zeer zeldzame standvlinder, het Donker Pimpernelblauwtje, een soort die ik al jarenlang graag eens met eigen ogen zou willen zien. Deze kritische vlindersoort is ooit uitgezet in De Moerputten bij ‘s-Hertogenbosch, maar helaas weer verdwenen daar. In 2001 heeft de soort zich spontaan gevestigd bij Posterholt, waarschijnlijk vanuit Duitsland. Momenteel komt de soort dus enkel voor bij Posterholt. Ook bijzonder nu bij Posterholt zijn ten minste twee Staartblauwtjes, een soort die de laatste jaren vaker opduikt in Nederland. Tot slot zit er zeker één Scheefbloemwitje in hartje Posterholt, een soort die in 2015 pas voor het eerst werd vastgesteld in Nederland.
Na enkele kilometers lopen zie ik al een handjevol fotografen staan langs een drukke wegberm, dat kan niet missen. Ondertussen kan ik de eerste vlindersoorten van mijn tweedaagse Limburg-trip noteren. Klein Koolwitje, Bruin Zandoogje en Icarusblauwtje. Ook zie ik een prachtig mannetje Zuidelijke Oeverlibel zitten op een zandpad. Ook zo’n soort die de laatste jaren meer wordt gezien in Nederland. Het weer laat enigszins te wensen over, maar het kan altijd minder. De temperatuur is prima maar redelijk veel bewolking en een harde wind.
Langs de bermen is een speciaal looppad aangelegd vanwaar men vlinders kan bewonderen. Zo wordt voorkomen dat veel kwetsbare vegetatie platgewalst wordt door mensen. Helaas valt te constateren dat toch her en der Grote Pimpernel, de waardplant van het Donker Pimpernelblauwtje, platgetrapt is door iets te enthousiaste bezoekers. Het Donker Pimpernelblauwtje legt haar eitjes in de bloemhoofdjes van deze plant, later eten de rupsen zich vol met de bloempjes. Geen Pimpernel = dus geen Donker Pimpernelblauwtje. Niet iedereen die op zoek gaat naar bepaalde vlindersoorten verdiept zich in de ecologie en leefwijze van soorten, waardoor men door onwetendheid kwetsbare vegetatie omver loopt, erg zonde.
Enfin, uiteindelijk zie ik zeker 8 Donker Pimpernelblauwtjes tussen de grote bloeiende Pimpernelplanten, wat een schitterende beestjes! Verder vliegen hier vooral Icarusblauwtjes en Bont Zandoogje. Het is even flink zoeken, maar na een uur weet ik ook een Staartblauwtje te vinden in een verderop gelegen klaverveldje. Op een gegeven moment zie ik zeker twee exemplaren, hoewel ik vermoed dat er nog meerdere exemplaren zitten, tussen de vele tientallen Icarusblauwtjes. Ook zie ik nog kortstondig een Gele Luzernevlinder, een trekvlinder die ik al heel lang niet heb gezien. In Posterholt zie ik al vrij snel een Scheefbloemwitje ergens in een tuin. Een maximale score na een paar uur vertoeven in Posterholt, en al 3 soorten vlinders die ik nog nooit eerder heb gezien.
Berg en Terblijt
Vervolgens kan ik in Posterholt na aankomst bij de bushalte direct weer op de bus terug naar station Roermond stappen. In Roermond vervolgens direct in de trein naar Maastricht, dat verloopt lekker soepel. Eenmaal op station Maastricht zit het weer mee, op het nippertje haal ik de bus die me naar het plaatsje Berg en Terblijt brengt, midden in het Zuid-Limburgse heuvellandschap. Hier ga ik een bezoek brengen aan een oude mergelgroeve. Een mergelgroeve zoals je die meer hebt in Zuid-Limburg met bijzonder hoge natuurwaarden. Ik hoop hier o.a. het zeldzame Dwergblauwtje te vinden.
Ik ben nauwelijks aan mijn wandeling begonnen of ik zie al twee leuke soorten, een overvliegende Zwarte Wouw en een Argusvlinder (mijn eerste pas dit jaar, het gaat slecht met deze vlinder in Nederland). Ook passeert de eerste Atalanta van vandaag en even later een Oranje Luzernevlinder, alweer mijn derde dit jaar. Hoewel het zwaarbewolkt is vliegen er toch redelijk wat vlinders, ook Bont Zandoogje, Bruin Zandoogje en Klein Geaderd Witje.
Eenmaal in de groeve zelf is het aanvankelijk rustiger dan ik had gehoopt qua vlinders. Wel zie ik al snel een paar blauwtjes, enkel Icarusblauwtjes en een Kleine Vuurvlinder. Terwijl ik de groeve aan het ontdekken ben zie ik al wat leuke planten in bloei staan, zoals Wilde Marjolein, Echt Duizendguldenkruid, Zwarte Toorts, Zomerfijnstraal en Wondklaver, de waardplant van het Dwergblauwtje. Ik vindt ook enkele reptielen en amfibieën, zoals Levendbarende Hagedis, Alpenwatersalamander en Kleine Watersalamander. Na verloop van tijd komt tot mijn grote vreugde toch nog de zon tevoorschijn en zie ik al snel overal vlinders fladderen, nu is het een kwestie van scherp zijn en de kans benutten op het zien van Dwergblauwtje.
En ja hoor, al snel zie ik een opvallend klein- en donkerkleurig blauwtje vliegen rondom Wilde Marjolein en Wondklaver, dat moet er één zijn! Gelukkig gaat de vlinder lekker in het zonnetje zitten en kan ik alle kenmerken leuk bekijken, wat een kunstwerkje. Zeker twee exemplaren krijg ik te zien van dit uiterst zeldzame vlindertje, waarvan er op dit moment misschien maar tien zitten in heel Nederland. Ik krijg overigens nog twee vrij zeldzame vlindertjes te zien hier, het Boswitje en Geelsprietdikkopje. Ook vliegen er meerdere Dagpauwogen, Gehakkelde Aurelia’s en een Kleine Vos rond. Even later trekt het weer dicht en zijn de laatste zonnestralen al snel een feit. Het is meteen weer rustig qua vlinders, ik zie enkel nog een Gehakkelde Aurelia op een rotsblok.
Maar liefst 3 zeldzame vlinders in een paar minuten tijd, inclusief vele andere leuke soorten waaronder een mannetje Vuurlibel. Tijd om weer naar Maastricht te gaan en in te checken in het stayokay hotel waar ik de nacht zal doorbrengen.
Zaterdag 29 juli
Sint Pietersberg e.o.
Na een goeie nachtrust en een uitgebreid ontbijt verlaat ik om 10:00 het hotel en loop vol goede moed richting de Sint Pietersberg, een natuurgebied waar momenteel veel vlindersoorten rondvliegen. De Sint Pietersberg bestaat o.a. uit mergelgroeves, grotten, (kalk)grasland, bos en watertjes. De afgelopen jaren ben ik hier verscheidene keren geweest, zo ook in juni 2013, toen ik hier ook naartoe ging voor vlinders.
Na een 20 minuten lopen arriveer ik bij de ingang van de Sint Pietersberg. Het waait wederom hard, maar af en toe komt de zon tevoorschijn en verder is de temperatuur goed voor vlinders. Al gauw noteer ik de eerste vlinders voor vandaag: twee Atalanta’s, Koninginnenpage, Bruin Zandoogjes en een Gehakkelde Aurelia. In een verderop gelegen bloemrijk grasland tussen de luwte van bomen en bosschages vliegen meer vlinders. Naast vele tientallen Bruin Zandoogjes, Icarusblauwtjes en een Bruin Blauwtje ook een zeldzaam Klaverblauwtje. Deze soort vliegt op meerdere plekken in de omgeving van Maastricht. De eerste doelsoort voor vandaag is binnen, helaas lukt het me niet de soort op de foto te krijgen. Wel kom ik even later nog een tweetal algemene soorten tegen die ik nog niet had gezien tijdens mijn trip, een Groot Koolwitje en twee Boomblauwtjes. Ook de tweede Koninginnenpage komt voorbij gevlogen, hopelijk laat deze schoonheid zich nog wat mooier bekijken vandaag.
Na een dik anderhalfuur wandelen op de top van de Sint Pietersberg arriveer ik in het meest zuidelijke deel van de Sint Pietersberg, hier worden verreweg de meeste vlindersoorten gezien in dit gebied. Vooral in het kalkgrasland worden de meer zeldzame soorten gesignaleerd. Inmiddels laat de zon me weer in de steek en is het grotendeels bewolkt in combinatie met nog altijd een harde wind, niet het meest aantrekkelijke weertype voor een paar uurtjes vlinderen op de Sint Pietersberg. Gelukkig vliegen er toch redelijk wat vlinders.
Al snel zie ik de derde Koninginnenpage voor vandaag, ook deze is erg vliegerig. De vlinder gaat even op een bloeiende Peen zitten, maar al snel vliegt het beestje weer op. In de luwte van bosjes zie ik een tweede doelsoort voor vandaag fladderen, een Bruin Dikkopje. Verderop vindt ik er nog een paar, deze soort blijft gelukkig wel mooi zitten voor wat plaatjes. Inmiddels schijnt de zon weer even en ben ik helemaal optimistisch gestemd. En dat blijkt terecht want ik zie ook een Argusvlinder die zich even leuk laat bekijken. Weer even later zie ik wederom een doelsoort, het Kaasjeskruiddikkopje, ook een prachtig vlindertje. Ik kom naast de vele tientallen Bruin Zandoogjes en Icarusblauwtjes ook weer een Gele Luzernevlinder tegen. Tot slot laat ook de laatste doelsoort zich zien, zij het maar even, een Kleine Parelmoervlinder. Fotograferen gaat vandaag duidelijk moeizamer dan gister. Gelukkig laten enkele algemene vlinders zich nog wel leuk bekijken.
Als het wederom weer erg bewolkt wordt besluit ik de Sint Pietersberg te laten voor wat het is en keer ik langzaam weer terug naar station Maastricht. Ik kom nog oud-klasgenoot Gijs Bouwmeester tegen die vandaag ook aan het vlinderen is. Als ik terug wandel zie ik vervolgens nog redelijk wat algemene vlinders vliegen in de luwte van bosranden. Ook noemenswaardig is mijn tweede Spaanse Vlag ooit, een dagactieve nachtvlinder. Ik bekijk het Oehoe-paar nog even in de ENCI-groeve, zie vlak voor ik de berg afloop nog een Blauwvleugelsprinkhaan en wederom een Koninginnenpage. Ook sta ik nog even stil bij wat leuke planten zoals IJzerhard, Grote Tijm, Rood Guichelheil, Rode Ogentroost, Duifkruid en Wouw. In Maastricht zelf kom ik nog wat leuke muurplanten tegen.
Ospel – Groote Peel
Na weer een stukje reizen naar het dorpje Ospeldijk via Weert, arriveer ik op mijn laatste bestemming van mijn Limburg-trip, nationaal park de Groote Peel, een gebied waar ik één keer ben geweest. Twee doelsoorten staan hier op het programma. Het zeer zeldzame Spiegeldikkopje dat alleen in enkele natuurgebieden in De Peel leeft en het vrij algemene maar zeker ook schitterende Oranje Zandoogje dat hier in grote dichtheden rondvliegt. Verder hoop ik uiteraard in zo’n vogelrijk gebied wat mee te krijgen van vogels.
De wandeling begint goed met al heel snel redelijk wat vlinders, ondanks het toch weer bewolkte weer. Klein Geaderd Witje, Bont Zandoogje, Bruin Zandoogje en Atalanta verwelkomen mij. Niet veel later dient het eerste Oranje Zandoogje zich aan. Gedurende de wandeling zullen er nog vele tientallen volgen, de soort is zeer algemeen hier. In de regio Arnhem/Velp/Veluwezoom waar ik woon, ontbreekt de soort nagenoeg. Werkelijk overal in de Groote Peel zie ik Wespenspinnen hangen in de vegetatie, nog nooit zag ik zoveel individuen van deze onmiskenbare spinnensoort op één dag.
Ook zie en hoor ik nog wat leuke vogels. Meerdere Roodborsttapuiten, Kleine Bonte Specht, Sprinkhaanzanger, Matkop, Wielewaal, Groene Specht, Wespendief, twee Lepelaars en zelfs een Blauwborst, één van de weinigen die ik in juli waarneem.
Na even zoeken vindt ik ook eindelijk een Spiegeldikkopje en maak ik een vreugdesdansje. Alle soorten die ik tijdens deze trip wou zien zijn gelukt, zij het soms met een beetje moeite, maar dat maakt het zoeken naar bijzondere soorten juist zo uitdagend, avontuurlijk en spannend. En je ziet ontzettend veel mooie landschappen, zeldzame natuur en habitats van soorten. Je kunt eindeloos blijven lezen over natuur en de soorten die er leven, maar uiteindelijk gebeurt het allemaal buiten in het veld. Op de terugweg door het veen zie ik nog flink wat Oranje Zandoogjes, Bont Zandoogjes en zelfs nog een Koevinkje. Ook vindt ik nog een Moerassprinkhaan, één van de mooiste inheemse sprinkhaansoorten naar mijn mening.
Het was weer erg tof om door het altijd mooie Limburg te wandelen en op zoek te gaan naar mooie beestjes. In totaal zag ik maar liefst 32 soorten dagvlinders, waarvan 4 nieuw voor me waren en soorten die ik in geen tijden had gezien. Op naar de volgende Limburg-trip. Hieronder een opsomming van alle dagvlinders die ik zag tijdens het tripje.
- Bont Zandoogje
- Bruin Zandoogje
- Oranje Zandoogje
- Koevinkje
- Argusvlinder
- Boomblauwtje
- Icarusblauwtje
- Bruin Blauwtje
- Klaverblauwtje
- Donker Pimpernelblauwtje
- Staartblauwtje
- Dwergblauwtje
- Klein Koolwitje
- Groot Koolwitje
- Klein Geaderd Witje
- Boswitje
- Scheefbloemwitje
- Gele Luzernevlinder
- Oranje Luzernevlinder
- Gehakkelde Aurelia
- Atalanta
- Dagpauwoog
- Kleine Vos
- Zwartsprietdikkopje
- Geelsprietdikkopje
- Spiegeldikkopje
- Bruin Dikkopje
- Kaasjeskruiddikkopje
- Kleine Vuurvlinder
- Koninginnenpage
- Kleine Parelmoervlinder
- Distelvinder
NATUURVERSLAVING 