Een bosgebied waar ik voor het eerst ben wezen kijken op 3 juli 2007 en waar ik onlangs voor het eerst sinds 15 juli 2014 weer eens een kijkje ging nemen, het Bunderbos. Tot op de dag van vandaag één van de meest bijzondere natuurgebieden waar ik ooit ben geweest binnen Nederlands grondgebied. Het maakt niet uit in welk seizoen je hier komt of wat voor weer het is. Dit bos straalt een bepaalde rust uit wat kenmerkend is voor dit bos en haar markante elementen. Een soort rust die je niet vindt in andere, meer doorsnee Nederlandse bossen. Het Bunderbos is een langgerekt hellingbos, gelegen in het dal van de Maas in Zuid-Limburg.
Ik ben in de periode 2007/2012 vaak in het Bunderbos geweest, ondanks dat het in een verre uithoek van Nederland ligt. Vlak voordat je met de trein arriveert in Bunde (7 km ten noorden van Maastricht) wordt je al getrakteerd op een mooi uitzicht over het glooiende Zuid-Limburgse landschap. Als je dan de trein uitstapt en meteen uitkijkt op een druk station, apotheek en een zeer strakke- en nette woonwijk is het altijd weer een gek idee dat op nog geen 10 minuten lopen een uniek stukje on-Nederlandse natuur ligt waar een enorme biodiversiteit huist, waaronder vele zeldzame soorten die juist in het Bunderbos vrij algemeen voorkomen en plaatselijk zelfs talrijk zijn.
Als ik op vrijdagmiddag 30 juni om 13:15 het bos in loop is het aanvankelijk stil, op wat vogels na. Geen mens te zien. Het doel voor vandaag is vooral genieten van dit mysterieuze bos en haar natuurschoon en het zien van leuke soorten. Zo staat het Bunderbos bekend om haar vele zeldzame plantensoorten. Onder andere kenmerkend zijn plantensoorten die goed gedijen in oudere bossen zoals Daslook, Dalkruid, Bosanemoon en Gewone Salomonszegel. Andere zeldzame planten, die in het Bunderbos min of meer algemeen zijn, zijn Reuzenpaardenstaart, Hangende Zegge en Grote Veldbies. Deze soorten zijn eigenlijk niet te missen als je het Bunderbos bezoekt.
Het Bunderbos staat bij natuurliefhebbers niet alleen bekend om haar bijzondere flora. Zo zijn er al zeldzame nachtvlinders aangetroffen, zou de zeldzame Brandts Vleermuis hier een vliegplek hebben en komt de vrij zeldzame Wijngaardslak algemeen voor in het bos. Echter, de meest karakteristieke en zeldzaamste bewoner hier is ongetwijfeld de Vuursalamander. Deze zeer kritische soort leeft alleen in vochtige hellingbossen met zuurstofrijke bronbeekjes. Kalkrijke bodems en watertjes in combinatie met een hoge bodemvochtigheid lijken de hoogste biotoopeisen te zijn. Het Bunderbos voldoet hier aan en qua biotoop/habitat is deze situatie uniek en op slechts enkele locaties aan te treffen in Nederland.
In de periode 2007/2012 heb ik hier vele Vuursalamanders mogen zien. De kleinste die ik ooit vond was nauwelijks 3 cm, de grootste ruim 20 cm en had een behoorlijke omvang. Helaas is de soort momenteel met uitsterven bedreigd in Nederland. Dit komt door de uitbraak van een dodelijke schimmelinfectie (Batrachochytrium salamandrivorans), welke in 2013 werd vastgesteld. Sindsdien worden er nauwelijks nog Vuursalamanders waargenomen in het Bunderbos. De afgelopen jaren is de populatie Vuursalamanders in Nederland met zo’n 99% afgenomen. Sinds het vaststellen van de schimmel zijn Vuursalamanders weggevangen uit het Bunderbos en elders ondergebracht om te voorkomen dat er nog meer dieren sterven en wordt getracht de populatie te redden. Tegenwoordig wordt er zeer sporadisch nog weleens een exemplaar gevonden met veel geluk.
Enfin, het Bunderbos is een bos waar je naar mijn idee nooit helemaal uitgekeken raakt. De vele steile hellingen, stroompjes, bronnen en beken doen sterk denken aan verre oorden en afgelegen gebieden. Een afwijkend stukje Nederland waar je even helemaal weg kunt zijn, en je kunt laten meevoeren door het geluid van beekjes die zich in vervlogen ijstijden een weg hebben weten te banen door het hellingbos. De stilte in het bos wordt frequent onderbroken door het geraas van een voorbijrijdende trein, aangezien de spoorlijn Roermond-Maastricht het lintvormige bos doorkruist. Maar als je jezelf hebt overgegeven aan de stilte en het natuurschoon hoor je deze trein op een gegeven moment eigenlijk niet meer, althans zo ervaar ik het.
Bovendien, de spoorlijn heeft toch een ecologische functie in het Bunderbos. In de door het zonlicht beschenen kruidenrijke bermen groeien en bloeien vele plantensoorten waar ontelbaar veel insecten op afkomen. Ook loopt er een enkele tunnel onder de spoorlijn door waar het donker, enigszins vochtig en droog is. Een prima habitat voor vleermuizen, amfibieën, spinnen, en, zoals vandaag blijkt, voor meerdere groepen Zwarte Weeskinderen, een bijzonder natuurfenomeen wat ik nog nooit eerder heb gezien. Tientallen van deze nachtvlinders zitten met meerdere groepen dicht tegen elkaar aan ‘geplakt’, geweldig toch? Een schitterende compensatie voor het niet vinden van een Vuursalamander.
Wie denkt al veel of misschien wel alles van Nederland te hebben gezien, moet maar eens een kijkje nemen in het Bunderbos, je zult versteld staan.
NATUURVERSLAVING 