Intro
Mei is vaak een drukke periode voor vogelaars. De vogeltrek is volop aan de gang. Zomergasten zoals de Gierzwaluw en Nachtegaal zijn weer teruggekeerd vanuit het tropische Afrika. Ook worden ieder jaar in mei de nodige zeldzame en schaarse vogelsoorten ontdekt verspreid door Nederland. Een heerlijke maand om eropuit te gaan, er is veel moois te zien en te ontdekken. Mei is ook de maand waarin sommige vogelaars een ‘big day’ doen. Een big day betekent 24 uur non-stop vogels kijken in teamverband met als doel zoveel mogelijk soorten te scoren binnen dit tijdsbestek, binnen een bepaald gebied (Land, provincie, regio, gemeente). Mei is verreweg de beste maand die zich hiervoor leent, aangezien er dan veel soorten zijn te zien in Nederland, met een piek in half mei.
Denk aan de voorjaarstrek die in mei gaande is. Veel steltlopers zoals Bosruiter en Zwarte Ruiter op trek, zangvogels zoals Wielewaal en Fluiter die beetje bij beetje weer de Nederlandse bossen opzoeken en de Gierzwaluwen die van de ene op de andere dag weer massaal boven onze huizen gieren. Natuurlijk hebben we ook altijd de algemenere zangvogels die in elke tuin kunnen zitten of weidevogels die zich ondanks de intensivering van de landbouw nog redelijk weten te handhaven.
Aanstaande zaterdag, 13 mei 2017, is het weer zover. Samen met een paar goeie vrienden ga ik een big day doen. Het zal de 7e keer zijn dat ik een big day doe. Al sinds het einde van onze landelijke big day vorig jaar, waarbij we een nieuw landelijk record binnen haalden met maar liefst 201 soorten, kijken we uit naar deze grote dag.
Voorbereiding
Het organiseren van een big day vergt veel voorbereiding. De meeste tijd zit in het opstellen van een route met gebieden die geschikt zijn voor het zien en horen van ‘lastige’ soorten en minder algemene soorten. Denk hierbij aan een ochtendroute, middagroute en een avondroute.
Voorbeeld: tussen 00:00 en 03:30 ga je op pad voor soorten die zich vooral ’s nachts laten waarnemen. Denk aan uilen (Bosuil), rallen (Klein Waterhoen, Porseleinhoen) en soorten zoals Nachtzwaluw en Kwartelkoning. Na de nachtsoorten is het zaak zo spoedig mogelijk naar het bos te gaan om te gaan luisteren naar voornamelijk bosvogels, die met zonsopkomst het meest actief zijn. Denk aan soorten zoals Houtsnip, Kleine Bonte Specht, Goudvink en Kruisbek. Na de ochtendronde bezoek je dikwijls (natuur)gebieden waar je per bezoek min of meer snel meerdere soorten kunt binnen harken. Denk aan verschillende soorten zangvogels, eenden, steltlopers, zwanen, meeuwen, sterns, roofvogels, ganzen etc.
Verder is het zaak om voor de lastiger soorten (voor zover mogelijk, verschilt per soort) één of meerdere back-ups achter de hand te hebben. Back-ups bestaan uit gebieden waar je alsnog een goeie kans hebt die ene eerder gedipte lastige soort te zien of te horen. Neem de Bosuil maar als voorbeeld. Deze nachtactieve soort heb je aanvankelijk gepland om te horen tijdens de eerste nachtronde (Ergens tussen 00:00 en 04:00), maar werkte helaas niet mee. Dan is het goed om voor Bosuil nog één of meerdere back-ups (gebieden) te hebben waar je later tijdens de big day alsnog een goeie kans hebt om ‘m waar te nemen.
Vlak voor de dag is het zaak het slaapritme enigszins om te gooien, om fris en fit aan de big day te beginnen en het zo lang mogelijk succesvol vol te houden. 24 uur vogelen, noem het gerust gekkenwerk. De dag voor de big day middags en een aan het begin van de avond slapen pakt vaak het beste uit, althans dat is onze ervaring.
Verder is het belangrijk om de vooruitzichten wat betreft het weer 1 a 2 weken voor aanvang van de big day nauwlettend in de gaten te houden. Een dag met weinig zon en voornamelijk regen vogelt niet lekker en komt de motivatie niet ten goede, om maar iets te noemen. Een warmere dag kan goed uitpakken voor roofvogels.
Big Days door de jaren heen
In 2011 deed ik voor het eerst mee aan een big day. Toentertijd was dit samen met één van mijn vaste (vogel)vrienden Folkert Jan Hoogstra en Robert Pater. We hadden toen als als doel om zoveel mogelijk soorten te zien binnen de TOH (Top Of Holland), oftewel de 3 noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe. In de loop der jaren is de groepssamenstelling nogal eens gewijzigd. Ik en Folkert Jan zijn steevast van de partij sinds 2011. De traditiegetrouwe big days vonden van 2011 tot en met 2014 plaats in de 3 noordelijke provincies (TOH). In 2015 en 2016 deden we een landelijke big day (zie ook hieronder). Aankomende zaterdag gaan we proberen het TOH record te verbreken. Dit record staat nu op 180 soorten, dat wordt dus een pittige uitdaging.
Landelijk record 2016
Vorig jaar bereikte ik een prachtige vogelmijlpaal. Samen met Folkert Jan, Theo van Veenendaal, Gijs Baller en Jeroen Breidenbach deden we op vrijdag 13 mei 2016 een poging om het landelijke big day record van 190 soorten te breken. En met succes. Uiteindelijk wisten we 201 soorten te zien/horen deze dag. Een onvergetelijke dag door een groot deel van Nederland met een grote dosis gezonde spanning, avontuur, frustratie en bovenal veel euforie. Wij zijn het eerste team dat de magische grens van 200 soorten wist te halen en te passeren. Als we deze dag minder pech hadden gehad met de auto (kapotte uitlaat, andere auto geregeld) hadden we nog meer soorten gezien. Voor een verslag van deze dag, zie: landelijke big day 13 mei 2016
Big Day: een veelzijdige dag
Een big day is letterlijk een race tegen de klok. Vanaf 00:00 beginnen de seconden weg te tikken en is het de bedoeling dat je strak een opgesteld tijdschema opvolgt. Een tijdschema dat dient als overzicht van gebieden met doelsoorten op bepaalde tijdstippen van de dag. Voorbeeld: tussen 00:00 en 00:15 in dat gebied Bosuil, Nachtegaal en Porseleinhoen, tussen 00:15 en 01:15 maximaal een uur spenderen in dat gebied voor Woudaap en Kleinst Waterhoen.
Gedurende de big day kom je in de meest uiteenlopende natuurgebieden, landschappen en biotopen. Je krijgt behoorlijk wat vogels te zien. Vogels in allerlei kleuren, afmetingen en gedragingen. Sommige vogels zie je niet of nauwelijks en hoor je alleen roepen of zingen. Je zult altijd doelsoorten missen, maar dit compenseert zich vaak met soorten die je niet had verwacht, de zogenaamde ‘bonussoorten’.
Een big day laat in korte tijd zien hoe groot de vogelrijkdom van een bepaald kan zijn en hoeveel soorten er zitten in mei. Alles in het gekozen big day gebied wordt meegepakt. Broedvogels, trekvogels en zeldzame dwaalgasten.
Vogelen voor het goede doel
Soms wordt een big day georganiseerd om aandacht te vragen voor een goed doel in het kader van natuur en het beschermen en behouden hiervan. Zo vond afgelopen weekend de Texel big day plaats. Deelnemende teams werden gesponsord en deden er gezamenlijk alles aan om zoveel mogelijk soorten te scoren. De opbrengt van het geld gaat naar strandbroeders. Dit zijn vogels die voornamelijk op het strand broeden en hierdoor sterk onder druk staan door recreatie. Denk aan soorten zoals Strandplevier, Dwergstern en Bontbekplevier. Uiteindelijk werd 6500 euro opgehaald.
Ik ben benieuwd wat komende zaterdag ons gaat brengen. We hebben er in ieder geval weer veel zin in. Het is ieder jaar weer een mooie vogeltraditie met al die mooie soorten, landschappen en natuurgebieden die je te zien krijgt in zo’n korte tijd. Een dag met onverwachte momenten, ontmoetingen, wendingen en vooral ook gezelligheid. Iedere big day is onvergetelijk.
NATUURVERSLAVING 