Ochtendstond in het Dwingelderveld

Zaterdag 29 april 2017; zeer vroeg in de ochtend genieten van de stilte, het langzaam aanbreken van de dag en de vele zingende- en baltsende vogels

We (Ik, Folkert Jan Hoogstra en Gijs Baller) zijn er inmiddels goed in ‘getraind’. Ondanks een veel te kort nachtje slapen toch om 03:30 uit de veren gaan. Wellicht zijn we alleen dusdanig gemotiveerd in het voorjaar om zo nog voordat het licht wordt in het bos te staan in de hoop enkele vogelsoorten te horen die alleen zeer vroeg op de dag te doen zijn of die juist nog actief zijn vanwege de duisternis. Ja, het is vroeg opstaan, noem het gekkenwerk, noem het gestoord. Toch is het iedere keer weer volop genieten van de diepe stilte, de mensen die je niet tegenkomt en de vogelsoorten die stuk voor stuk op bepaalde tijdstippen langzaam maar zeker actief worden.

Onderweg naar het Dwingelderveld doemt er plotseling een Kerkuil op in het licht van een lantaarnpaal.  Als we even voor 04:45 aankomen bij camping Noordster in het Dwingelderveld is het nog pikkedonker. We horen enkele reeën vanuit het bos roepen en lopen. Al snel hoor ik een mannetje Bosuil in de verte roepen die ook snel door Folkert Jan en Gijs wordt opgepikt. Even later is het Folkert Jan die een baltsende Houtsnip opmerkt. Op de achtergrond vanuit het veen en de heide roepen Wulp en Grote Canadese Gans. Vervolgens is het een Koekoek die al lekker vroeg actief zingt of een nachtje heeft doorgehaald. Terwijl het nog steeds donker is beginnen de eerste zangvogels te zingen vanuit het bos. Een Roodborst (04:53), Zanglijster (04:54), Gekraagde Roodstaart (04:56), Merel (04:59), Houtduif (05:03) en Bonte Vliegenvanger (05:06) zijn er het vroegste bij en ontwaken langzaam maar zeker. Verderop een 2^e Bosuil met zijn ver dragende roep en een baltsende Watersnip met zijn gekke geluiden. Terwijl we terug lopen naar de auto wordt het langzaam licht en kunnen we nog wat soorten noteren: Fitis, Zwartkop, Goudhaan en Winterkoning zingen er lustig op los.

Tijdens een lange wandeling door deelgebieden Lheederzand en Noordenveld genieten we van de zonsopkomst en de vele zingende vogels. Weer een Bonte Vliegenvanger, Koolmees, Boomkruiper, Goudhaantjes, Zwarte Mees, Zwartkop, Tjiftjaf, Vink en Koekoek. Bij de schaapskooi Noordenveld zingen Groenling, Putter, Tuinfluiter en zijn Huismussen al gezellig druk doende met foerageren. Op de uitgestrekte heide zingen Boompieper, Graspieper, Veldleeuwerik, Roodborsttapuit, Grasmus, Geelgors en een Grutto. In de verte vanuit het bos klinkt een roepende Zwarte Specht. In de vochtiger gedeelten zitten steltlopers zoals Kievit, Tureluur, Kleine Plevier, Bosruiter en Groenpootruiter.

Een Appelvink vliegt roepend over en een Beflijster zien we als een leuke, onverwachte bonussoort. Deze soort is een schaarse doortrekker in Drenthe. De zoveelste Koekoek zingt vanuit een boomsingel, alsook een Geelgors en Boomleeuwerik en meerdere zeer actieve Tapuiten op een naastgelegen veldje. Vrij bijzonder is een roepende Draaihals die we één keer duidelijk horen maar nadien stil blijft. Draaihals is in april/mei en september/oktober een schaarse doortrekker in Nederland. Tevens is het een zeldzame broedvogel die de laatste jaren regelmatig broedt op de Veluwe en enkele Drentse boswachterijen.

Voordat we weer naar de auto gaan, nemen we nog een kijkje bij het heideplasje Smitsveen waar enkele Tafeleenden, Kuifeenden en een Waterhoen dobberen. Vanuit jeneverbesstruweel zingt een Braamsluiper. Vanuit een stukje bos horen we als afsluiter Fluiter, Kuifmees en meerdere Grote Bonte Spechten. Het blijft fantastisch, al die afwisseling in landschap, biotopen en vogels die je in korte tijd op je netvlies krijgt.

Volgende en laatste wandeling voor deze ochtend is in deelgebied het Holtveen. Een prachtig stukje natte natuur met even prachtige als bijzondere natuurwaarden. Immers, het Dwingelderveld staat te boek als het best ontwikkelde en grootste natte heidegebied van West-Europa. Het is inmiddels 07:45 geweest en het begint warmer te worden. We zijn nog niet de auto uit of we worden wederom getrakteerd op een live concert van vogelzang. Geelgorzen, Koekoeken, Grasmussen, Grote Lijster en een lachende Groene Specht.

In de vele vennetjes zitten watervogels zoals Fuut, Geoorde Fuut, Dodaars, Kuifeend, Tafeleend, Wintertaling en een vrij zeldzame Witoogeend die ik zelf net niet zie omdat ik mijn aandacht even had gevestigd op Adders. Er foerageren zowel groepjes Boerenzwaluw, Huiszwaluw, Oeverzwaluw en enkele Gierzwaluwen die net weer zijn teruggekeerd van een verre reis uit Afrika. Het eerste wat Gierzwaluwen doen zodra ze hier aankomen na hun trektocht, is boven open water jagen op vliegende insecten om zo weer op kracht te komen na een lange wereldreis. Vervolgens zullen de vogels hier paren, nestelen, jongen grootbrengen om vervolgens in augustus en september weer naar Afrika te trekken. Nog even en ze gieren weer boven onze huizen, een heerlijk zomers geluid. Fijn dat ze er weer zijn.

Naast die enorme verscheidenheid aan vogels zien we ook Adders en enkele korstmossen zoals Rendiermos en het opvallende Rood Bekermos. Tot slot in ieder geval voor mij de eerste libellen (eindelijk) voor dit jaar. Een Smaragdlibel en Vuurjuffer. Moe maar voldaan keren we weer huiswaarts, het was weer volop genieten in alle vroegte.