Intro
Al meer dan 9 jaar voer ik waarnemingen in op waarneming.nl, de website/informatiebron van een beetje natuurliefhebber in Nederland. Onlangs voerde ik mijn 100.000e waarneming in op deze fantastische site. Een leuke mijlpaal en een uitgelezen moment om even stil te staan bij waarneming.nl en wat het mij als doorgewinterde natuurvorser in de loop der jaren heeft gebracht.
November 2007, het ontdekken van waarneming.nl
Wat begon als een onschuldige zelfstudie en bezigheid maar uiteindelijk een soort van verslaving werd. Waarnemingen invoeren op waarneming.nl, de site waarop iedereen natuurwaarnemingen kan delen.
Waarneming.nl biedt een enorme rijke schat aan informatie waarmee de Nederlandse biodiversiteit in kaart wordt gebracht. De website werd in 2005 opgericht door enkele bevlogen natuurliefhebbers die de ambitie hadden een database bestaande uit natuurgegevens (waarnemingen) op te richten. In 2007 kreeg waarneming.nl landelijke bekendheid toen er groepen Vale Gieren in Nederland verbleven. Waarneming.nl is laagdrempelig en levert een belangrijke bijdrage aan citizen science in Nederland als het gaat om biodiversiteit.
In november 2007 ontdekte ik waarneming.nl op aandringen van een klasgenoot, tijdens mijn studie bos- en natuurbeheer op het AOC Terra Meppel (In het verleden beter bekend als de middelbare tuinbouwschool Frederiksoord). Michiel Poolman, die al een tijdje actief was met waarneming.nl maakte me een beetje wegwijs door o.a. te laten zien hoe je een waarneming invoert en wat je zoal kunt aanvinken qua gegevens omtrent de waarneming. Verder liet hij me de vele voordelen en interessante gegevens zien op waarneming.nl, zoals het snel opzoeken van natuurwaarnemingen in een bepaald gebied en verspreidingskaartjes van bepaalde soorten.
Aanvankelijk was ik terughoudend, maar langzaamaan begon ik waarneming.nl te ontdekken en op een zeker moment kon ik niet meer zonder. Ik begon het nut van waarnemingen invoeren in te zien en merkte dat ik steeds enthousiaster werd van de site. Ik haalde er in de loop der jaren ook veel informatie vandaan, zoveel informatie, dat ik het gebruik van waarneming.nl zag als een verrijking van mijn studie bos- en natuurbeheer. Toen ik in 2007/2008 serieus begon met vogels kijken leerde ik veel soorten en hun geluiden herkennen via waarneming.nl. Ook andere soortgroepen, zoals planten en vlinders leerde ik, naast zelfstudie vanuit literatuur, met behulp van waarneming.nl.
Zaterdag 28 januari 2017, een gedenkwaardige Dodaars
Tijdens een recente wandeling langs de Nederrijn nabij Doorwerth (Bij Arnhem) was het dan zover, ik voerde via de app obsmapp mijn 100.oooe waarneming in. Obsmapp is een zeer praktische en efficiënte app om direct vanuit het veld (of waar je ook maar bent) een reeks waarnemingen in te voeren en te uploaden. Dit bespaart je thuis een hoop tijd, zodat je niks meer handmatig hoeft in te voeren vanachter je computer/laptop. Dat was in 2007/2008 wel anders.
Een foeragerende Dodaars in de Nederrijn betrof mijn 100.000e waarneming. Inmiddels zijn we alweer enkele weken verder en gaat het invoeren gewoon door. Terwijl ik dit typ staat de teller op 100.639, en er zullen ongetwijfeld nog veel waarnemingen bij komen.
Lijstjes, cijfers, statistieken en kaartjes; over soortgroepen en soorten
Al dat invoeren van waarnemingen de afgelopen jaren overal en nergens in Nederland heeft naast een leuk persoonlijk waarnemingenoverzicht, ook leuke lijstjes, cijfers en statistieken opgeleverd.
Lijstjes
Één van de motieven voor iemand om waarnemingen in te voeren kan zijn om persoonlijke lijstjes/overzichten te creëren van de soorten die je hebt gezien. Een lijst met daarop waargenomen soorten heet met een mooi woord levenslijst. Sommige mensen houden enkel een levenslijst vogels bij, sommige mensen houden voor bijna iedere soortgroep een levenslijst bij of van alle soorten die ze hebben gezien, een levenslijst alle soortgroepen.
Soortgroepen die mij persoonlijk het meest interesseren en waar ik zelf een levenslijst van bijhoudt zijn vogels, planten, mossen/korstmossen, dag- en nachtvlinders, libellen en zoogdieren. Twee soortgroepen wist ik in 2010 ‘compleet’ te krijgen, de reptielen en amfibieën. In juli 2010 kon ik de zeer zeldzame Geelbuikvuurpad in Zuid-Limburg als laatste amfibie afvinken op mijn levenslijst amfibieën. Er komen slechts 7 soorten reptielen en 15 soorten amfibieën voor in Nederland. Echter zijn veel soorten zeldzaam tot zeer zeldzaam, sterk bedreigd en een enkele zelfs vrijwel uitgestorven in Nederland, zoals de Vuursalamander. Voor sommige soorten moet je veel moeite doen om ze te zien. Een stuk reizen, zelfstudie naar een soort om de kans op het vinden te vergroten en lang zoeken in het gebied waarvan je weet dat die ene soort er zit.
Meest vertegenwoordigde soortgroepen
Zoals bij veel waarneming.nl-gebruikers, scoren vogels hoog bij het waarnemingen invoeren. Momenteel bestaat ruim 66% van mijn waarnemingen uit vogels. Dat is niet verrassend, want vogels zijn er altijd en overal en het gehele jaar door te zien. Na vogels zijn planten het meest vertegenwoordigd, bijna 20% van de waarnemingen. Na planten volgen de dagvlinders (4,1%), reptielen/amfibieën (3,5%) en libellen (2,5%). Na deze soortgroepen volgen de zoogdieren (1,3%), nachtvlinders (1%) en de mossen/korstmossen en paddenstoelen (beide 0,3%). Voor een totaal overzicht, zie onderstaande afbeelding. Met meer dan 66.500 waarnemingen zijn vogels de absolute winnaar in deze.
Soortenrijkste soortgroepen
Top 3: planten, vogels en nachtvlinders
In Nederland komen meer dan 1500 inheemse plantensoorten voor. 1041 heb ik er al van mogen zien in het wild. Met stip dus op nummer 1 als het aankomt op hoge soortaantallen pet soortgroep. Gevolgd door de vogels waarvan ik er +/- 407 heb gezien. Een deel hiervan bestaat uit zeldzame trekvogels en dwaalgasten die normaliter niet voorkomen in Nederland en beschouwd mogen worden als niet-broedvogels.
Met 406 soorten staan de nachtvlinders met planten en vogels in de top 3. 406 is relatief weinig nog, aangezien er ruim 2400 soorten nachtvlinders bekend zijn in Nederland. Echter, ben ik nog in de leer wat betreft het herkennen van nachtvlinders. Maar deze fascinerende dieren hebben me de afgelopen jaren meer en meer weten te boeien. Het zal een kwestie van tijd zijn voordat deze soortgroep bij mij de toplijst van soortaantallen pet soortgroep gaat aanvoeren.
Paddenstoelen
Met ca 3500 soorten zijn paddenstoelen sterk vertegenwoordigd in Nederland. Maar paddenstoelen zijn nogal seizoensgebonden en veel soorten zijn slechts in een korte periode te vinden. Tel daarbij op dat veel soorten microscopisch onderzocht moeten worden om tot een zekere determinatie te komen en het maakt ze niet tot de meest geliefde soortgroep, in tegenstelling tot bijvoorbeeld vogels en vlinders. Toch zijn vele honderden soorten ook prima ter plekke in het veld te determineren, en met een goeie paddenstoelengids komt men een heel eind. In mijn geval heb ik er 164 mogen aanschouwen, een begin.
Mossen en korstmossen
Mossen en korstmossen is voor mij een hobby van de laatste 1,5 jaar, iets waar ik me momenteel in verdiep. 139 soorten heb ik tot op heden mogen zien, geweldig leuke soortgroep die veel minder moeilijk is qua herkenning dan ik jarenlang vermoedde.
Insecten
Insecten zijn wereldwijd sterk vertegenwoordigd en dus ook in Nederland. Binnen de insectenfauna vindt ik voornamelijk (dag)vlinders, libellen, sprinkhanen/krekels, spinnen, kevers, bijen/wespen/mieren en wantsen interessant. Van de vele soorten kevers heb ik een schamele 79 gezien. Van de +/- 70 soorten libellen heb ik er dan wel weer 63 gezien, vele soorten libellen zijn schaars en zeldzaam en gebonden aan een bepaalde waterkwaliteit. Met dagvlinders idem, 58 soorten heb ik er gezien, waarvan sommige zeer plaatselijk voorkomen en een enkele zelfs dreigt uit te sterven in Nederland.
Voor een opsomming van overige soortgroepen, zie onderstaande foto.
Kaartjes
Naast alle cijfers en statistieken heeft al het waarnemingen invoeren ook leuke kaartjes opgeleverd. Je kunt als waarneming.nl-gebruiker je eigen kaartjes tot op soortniveau aanklikken, en zo nauwkeurig als maar kan bekijken waar in Nederland je bepaalde soorten hebt waargenomen. Ook leuk zijn de algemene overzichtskaartjes van Nederland waarmee je in één oogopslag kunt zien waar in Nederland je waarnemingen hebt ingevoerd. Hieronder mijn kaartjes.
Dankwoord
Mijn dank gaat uit naar het team van waarneming.nl, voor alle tijd en energie die ze steken in de website en het voor iedereen mogelijk maken om waarnemingen in te voeren en toegang geeft aan iedereen om snel en overzichtelijk een enorme informatiebron te raadplegen.
Niet alleen burgers, maar ook natuurorganisaties zoals staatsbosbeheer, natuurmonumenten en provinciale landschappen maken gebruik van informatie op waarneming.nl. En niet te vergeten ecologen en PGO’s, de Particuliere Gegevensbeherende Organisaties. Denk aan SOVON vogelonderzoek Nederland, Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland, Vlinderstichting en Floron. Veel gegevens van waarneming.nl worden gebruikt voor wetenschappelijke doelen, juridische toetsing, natuurbeheer, ecologisch onderzoek en natuureducatie. Voor meer informatie, zie Wikipedia – waarneming.nl
Tot slot bedank ik Michiel Poolman die mij toentertijd wist over te halen om waarneming.nl te gaan gebruiken 😉
NATUURVERSLAVING 