Zaterdag 4 februari 2017
Als ik aan het eind van de middag thuiskom op zaterdag 4 februari en achter de laptop kruip, lees ik op de site van Dutch Birding enkele zinnen waaruit zou kunnen blijken dat de bekende ‘Sprinkhaanzanger’, die op 4 oktober 2016 honderden vogelaars naar de Maasvlakte deed spoeden, na enkele maanden alsnog is ontmaskerd als een echte Kleine Sprinkhaanzanger. In het veld voelde het die dag eigenlijk al heel goed voor de determinatie als Kleine Sprinkhaanzanger, foto’s op internet deed het hart van mensen sneller kloppen waardoor steeds meer mensen in de loop die dag naar de Maasvlakte afreisden om deze spannend uitziende vogel te twitchen.
Echter, in de avond slaat de twijfel bij menig vogelaar/vogeldeskundige toe. Een aantal details zou toch niet zo lekker passen op een ‘klassieke’ Kleine Sprinkhaanzanger (Locustella lanceolata), maar eerder op een gewone Sprinkhaanzanger (Locustella naevia), de reguliere soort die ook bij ons broedt. Er was DNA (uitwerpselen, veertjes) verzameld voor onderzoek en analyse, in de hoop tot een sluitende determinatie te komen, soms is het niet anders. Vogelidentificatie kan ingewikkelde materie zijn.
En nu is het zeker, naar aanleiding van uitgebreid DNA-onderzoek blijkt de Maasvlakte ‘Sprinkhaanzanger’ dan toch een Kleine Sprinkhaanzanger! dit is vandaag bekend gemaakt op de landelijke Dutch Birding dag in Lunteren. Onder andere is naar voren gekomen dat de DNA overeenkomt met de Kleine Sprinkhaanzanger die in 2013 in de Gelderse Ooijpolder werd gevangen en geringd. Alleen een hybride is nog niet uitgesloten, daar wordt nog vervolgonderzoek naar gedaan.
Maar toch, gefeliciteerd voor iedereen die de vogel op de Maasvlakte heeft gezien. Deze vogel liet zich makkelijk benaderen en was bijna handtam. Zelf was ik met enkele vrienden live op de Maasvlakte, vlak nadat de vogel door een groepje vogelaars werd ontdekt, hieronder volgt een terugblik op dit onvergetelijke moment.
Dinsdag 4 oktober 2016
Op dinsdag 4 oktober ben ik met Folkert Jan Hoogstra en Jeroen Breidenbach aan het vogelen op de Maasvlakte (Zie ook: Enerverend dagje Maasvlakte) als we even voor 12:00 een whatsapp bericht ontvangen met een foto + mededeling dat Jorrit Vlot, Ruben Vlot, Tim de Boer en Arie Kolders, die we vroeg op de dag al even tegenkwamen, een spannende Sprinkhaanzanger spec. hebben gevonden tussen de helmvegetatie langs de Maasvlakteweg, en dat ze denken aan een Kleine Sprinkhaanzanger. Hoewel er terecht twijfel is, ziet de foto er voor ons alle 3 spannend genoeg uit om snel richting de auto te lopen en naar de spannend uitziende vogel toe te gaan.
Al snel parkeren we onze auto langs de Maasvlakteweg nabij de plek waar de ontdekkers staan. De vogel is hier ontdekt tussen Helm, grasachtige duinvegetatie. We spoeden ons naar de ontdekkers die rondom een grote graspol staan waarin de sprinkhaanzanger zich zou bevinden. Al snel loopt de ‘eng uitziende’ Sprinkhaanzanger vrij in beeld en is erg mooi te zien. Vervolgens kruipt de vogel als een muis weer de dekking in. Inmiddels wordt er druk geworsteld met de determinatie van de vogel. Gewoon een Sprinkhaanzanger of toch een Kleine Sprinkhaanzanger? lastige materie waarbij het zien en goed fotograferen van de meest subtiele details van het verenkleed aan bod komen, zoals kleine streepjes op de flanken en kleurverdeling van bepaalde veren. Er wordt druk geappt, gebeld en via verschillende platforms is discussie ontstaan omtrent de identificatie. Uiteindelijk lijkt het toch goed te kloppen voor Kleine Sprinkhaanzanger, o.a. op basis van bestudering van fotomateriaal door verscheidene vogelexperts. De vogel wordt ondertussen gepiept via Dutch Bird Alerts, voorzien van gedetailleerde foto’s, zo kunnen mensen zelf beslissen of ze wel of niet gaan rijden voor deze vogel. De waarschijnlijke Kleine Sprinkhaanzanger speelt af en toe verstoppertje, maar is bijna continu in beeld en komt soms tot op minder dan 50 cm foerageren! wat een geweldig beestje, totaal niet schuw en zich als een muis verplaatsend van de ene graspol naar de andere graspol.
Het duurt niet lang of de eerste twitchers arriveren. Overladen door spanning en stress spoeden ze het duin op. Echter, de vogel wordt continu in de gaten gehouden, dus dat zit wel goed. De vogel gaat op zijn gemakje door met foerageren en trekt zich nog altijd niks aan van de meute. Op een gegeven moment vliegt de vogel op, maar gaat al snel weer zitten tussen het Helm. Het aantal twitchers stijgt langzaam maar zeker, wat een geweldig schouwspel. Het is ook fijn om voor de verandering een keer dicht in de buurt te zijn van de ontdekking van een zeldzaamheid, akelig dichtbij dit keer zelfs. De vogel geeft een mooie show weg, tot groot genoegen van iedereen die present is. Inmiddels wordt er extra informatie doorgegeven via DBA. Na lange tijd genoten te hebben van de vogel besluiten we het voorlopig voor gezien te houden en verder te vogelen op de Westplaat. Later op de middag zullen we terug komen met Theo van Veenendaal en Gijs Baller, zodat zij ook de vogel kunnen zien op de lastig met het OV te bereiken Maasvlakte.
Later op de middag halen we Theo en Gijs van station Vlaardingen en zetten we weer koers richting de Kleine Sprinkhaanzanger. Hier aangekomen laat de vogel zich nog steeds erg fraai bekijken. De vogel is omringd door vogelaars, maar blijft lekker op zijn gemak foerageren, fantastisch! We blijven niet te lang en besluiten de Slag Vuurtoren nog uit te kammen, een uitgestrekte, met Luzerne begroeide vlakte.
Later op de avond slaat dan toch het noodlot toe onder vogelend Nederland. Er is grote (terechte) twijfel ontstaan omtrent de determinatie van de Kleine Sprinkhaanzanger. Op diverse forums is de discussie losgebarsten. Ik besluit me voorlopig maar neer te leggen bij het feit dat het een gewone Sprinkhaanzanger is geweest, jammer maar helaas. Op basis van de informatie die er nu is zou het ook nog een ondersoort kunnen zijn, of kan uit DNA-onderzoek blijken dat het alsnog een Kleine Sprinkhaanzanger is geweest, dit verhaal krijgt nog een staartje.
En dat staartje kwam dus op zaterdag 4 februari 2017, 4 maanden na de ontdekking van de vogel. Echter, is het DNA-onderzoek nog niet 100% afgerond, mogelijk betreft de vogel een hybride, maar of die kans reëel is? Het is hoe dan ook zeer interessant en leerzaam om de discussies te volgen omtrent de identificatie van een lastig te herkennen soort. DNA-onderzoek kan ook weer nieuwe feiten boven water brengen.
Voorlopig zeg ik +1, hieperdepiep en nogmaals proficiat voor degene die het geluk had getuige te zijn van deze waarneming. Het was een onvergetelijke twitch van een bijzondere vogel die zich niks aantrok van de mensenmeute en zich fantastisch liet observeren.
Deze Maasvlakte vogel betreft pas de 5e waarneming van Kleine Sprinkhaanzanger in Nederland en tevens de eerste die zich in het veld laat waarnemen door een groot publiek. Eerder gevallen betroffen dode vogels en ringvangsten. De soort komt normaal gesproken voor in Noord-Rusland tot aan Japan, en overwintert in Zuidoost-Azië.
- 1912: (vondst van een dode vogel)
- 1958 (vondst van een dode vogel)
- 2002 (Ringvangst)
- 2013 (Ringvangst)
NATUURVERSLAVING 