Vandaag exact 5 jaar geleden beleefde ik één van mijn meest bizarre maandagen ooit. Een maandag die lekker rustig begon, maar uiteindelijk overging van rustig naar stress en in paniek raken, frustratie, opwinding, extreme spanning maar uiteindelijk eindigde in een extase. Ik weet het, ik heb al vaker iets geschreven over deze dag, maar het was zo’n rare en gedenkwaardige dag. Een dag waarin het allemaal nog op het nippertje goed kwam, zelfs nadat het even uitzichtloos leek. Een OV-twitch naar de Den Helderse duinen, naar tot op heden de meest zeldzame vogelsoort die ik zag in Nederland. Ik zou tegen de lezer willen zeggen, pak er iets te drinken bij en ga er lekker voor zitten.
Maandag 31 oktober 2011
Na een matig nachtje slapen (steeds wakker worden) pak ik omstreeks 11:00 de trein vanuit Leeuwarden naar Zwolle, om vanaf daar verder naar Velp (Gld.) af te reizen. Kop koffie tegen de vermoeidheid, op mijn gemak een krantje lezen. Toch iets te moe zo blijkt, waarna ik het krantje in mijn tas opberg voor later. Telefoon ook maar uit? ik heb toch geen internet, dus kan ook niet even waarneming.nl of Dutch Birding chekken of er ergens een zeldzame vogel is ontdekt. Dan hoor ik een piepje, en zie dat ik een SMS’je heb ontvangen. Het blijkt oud-klasgenoot Michiel Poolman. Als ik het bericht lees kan ik mijn ogen nauwelijks geloven, in hoofdletters staat er: “WHAT THE FUCK! LANGSTAARTKLAUWIER BIJ DEN HELDER!!”. Een lichte hartverzakking volgt. Ik bel Michiel op en we hebben een leuk gesprekje, ik bedank ‘m voor zijn attente houding en hang op.
Dan gaat er even van alles door mijn hoofd: dit kan niet anders dan een nieuwe soort voor Nederland zijn, wat te doen? Even snel nadenken: zal het vandaag nog haalbaar zijn met het OV (Wintertijd is net ingegaan, voor 17:30 is het donker)? klauwieren zijn nachttrekkers, dus goede kans dat de vogel morgen is gevlogen (Net als de Daurische Klauwier vorig jaar op dezelfde locatie). Ik aarzel geen moment, verstand op nul en stap in Heerenveen de trein uit. Vervolgens een frustrerend halfuurtje wachten om de trein terug naar Leeuwarden te pakken (Een wel erg lang durend halfuurtje, trein net gemist). Tijdens het wachten bel ik vriend/huisgenoot Nico Schavemaker op. Ik breng ‘m op de hoogte van de Langstaartklauwier-melding en hij kijkt via Google op waarneming.nl waar de vogel precies zit. Hij geeft mij locatiedetails door, die ik snel op een briefje schrijf. Donkere Duinen en Oude Vuilnisbelt bij Den Helder worden genoemd. Ik bedank Nico en stap al snel in de trein naar Leeuwarden.
Eenmaal in Leeuwarden lacht het geluk me weer toe: ik kan vrijwel direct in de qliner bus naar Den Oever stappen. Opgelucht begroet ik de buschauffeur en ga lekker zitten, even ontstressen. Al snel arriveer ik in Den Oever (Fijn die sneldienst) en kom ik vervolgens tijdens de busrit van Den Oever naar Den Helder in contact met Jeroen Breidenbach, die voorzien is van OV-fiets en telescoop. We maken kennis en praten onderweg, dat helpt ook een beetje tegen de stress. Uiteraard gaat Jeroen ook voor de Langstaartklauwier. Jeroen heeft gelukkig wel internet op zijn telefoon en kan mededelen dat de Langstaartklauwier nog altijd mooi in beeld is, dat kan bijna niet meer misgaan.
Uiteindelijk arriveren we bij station Den Helder en is het rond 15:15. Samen lopen we richting de Donkere Duinen, waar de vogel zich ophoudt in een deelgebied genaamd de Oude Vuilnisbelt. Op een gegeven moment gaat Jeroen per OV-fiets verder (Kan niet wachten om de vogel te zien, logisch) en scheiden we voorlopig onze wegen, maar wisselen wel telefoonnummers uit. Voor mij zit er niks anders op dan te voet verder te gaan, met een zware bagagetas bij me. Met nog 4 km te gaan moet het makkelijk gaan lukken. Echter, raak ik toch behoorlijk de weg kwijt (Ook geen navigatie op telefoon). Ik volg een bordje waarop Donkere Duinen vermeld staat, maar kom op een gegeven moment geen bordjes meer tegen en begin te twijfelen of ik nog wel goed loop. Later zal blijken dat ik een heel stuk verkeerd liep richting oost/zuidoost-/zuid, terwijl ik juist het westen moest aanhouden (Maar ja, je gaat ook uit van de routepaaltjes). Na een stuk langs een drukke weg te hebben gelopen kom ik uit op een industrieterrein, vervolgens in een nette woonwijk (Waar ben ik nu weer belandt?). Mijn hart bonkt in mijn keel, stresshormonen gieren door mijn lijf, wordt het dan alsnog een felle strijd tegen de klok? Ik bel (Dat kon gelukkig nog wel met die telefoon) twee kaar naar Jeroen, maar die neemt niet op. “Oké Willem, even diep ademhalen en nadenken. De zon gaat onder in het westen, gewoon in de richting van de ondergaande zon lopen, dan komt het helemaal goed” praat ik tegen mezelf.
Op het moment dat ik weer een beetje ben gekalmeerd en helder kan nadenken belt Jeroen me. Ik vertel me waar ik ongeveer ben, waarna Jeroen mij concrete aanwijzingen geeft van waar hij nu staat. Jeroen had de vogel inmiddels gezien en stond nu bij het bezoekerscentrum van de Donkere Duinen, dat moest te vinden zijn. Ik vraag een buurtbewoner nog naar het bezoekerscentrum, en dan blijkt dat ik al aardig in de buurt ben. Ondertussen houdt ik af en toe telefonisch contact met Jeroen. Na de woonwijk uitgelopen te zijn, loop ik langs een stukje natuurgebied en zie al snel iets wat op een bezoekerscentrum lijkt. Ik loop snel door en zie tot grote opluchting Jeroen staan. “Nog een paar honderd meter lopen”, aldus Jeroen. Ik voer het looptempo nog een beetje op (Mijn conditie liet toentertijd nogal wat te wensen over), afgewisseld met een sprintje op schoenen die daar niet voor gemaakt zijn. Ik voel de blaren al op mijn voeten, zweet prikt in mijn ogen, hijgen. Je moet wat over hebben voor zo’n mooie en zeldzame vogel, Langstaartklauwier ik kom eraan! opgeven en even uitrusten nu is geen optie.
Stukje door de duinen lopen, en na een heuveltje zie ik verderop de menigte staan op een hoog duin. We gaan het meemaken vandaag. Niks weerhoudt mij er van deze vogel te zien te krijgen. Bij aankomst is het een kwestie van aanschuiven en slechts één enkele blik werpen door iemand’s telescoop: daar is ie dan, de Langstaartklauwier, mooi in de top van een vlierstruik, alsof ie speciaal op mij gewacht heeft. Helemaal vanuit Azië zit ie daar op zijn gemakje, alsof er niks aan de hand is. Een lange staart, lichtgrijze kruin en mantel, oranjebruine rug en schouderveren, zwart gezichtsmaskertje, schitterend beest, een juweel van een klauwier, en mooi dichtbij. Het voelt alsof ik in één klap ben bevrijdt van een zware last bestaande uit spanning en stress, de opluchting is intens. Even later vliegt de vogel dichter struikgewas- en riet in, en is dan minder goed zichtbaar. Echter is de vogel later nog even te zien vanaf een duintop. Als het dan even voor 17:30 bijna donker is komt er nog een enkeling toegesneld, en kan nog net op het nippertje de vogel zien. Vlak voor het pikkedonker kruipt de vogel weg in een vlierstruik. Ik ga met Jeroen en George Tanis richting Den Helder, waar we deze gruwelijke, loeiharde soort vieren met een vette hap bij de Mac. Wat een megaklapper, met recht de soort van 2011. Een onvergetelijke dag, twitch en soort.
Nogmaals, dank gaat uit naar naar de ontdekster van deze topsoort, Johanna van Dillen-Staal, de herontdekkers Ruud Brouwer en Marcel Haas, die op de melding afgingen en de uiteindelijke determinatie als ‘Long-tailed Shrike‘ afmaakten. Michiel Poolman die mij op de hoogte bracht van de waarneming, Nico Schavemaker voor het doorspelen van informatie m.b.t. de locatie, Jeroen Breidenbach voor het navigeren etc, degene die mij bij aankomst gelijk door zijn telescoop liet kijken (Arnoud van den Berg?). Verder bedank ik de NS dat de treinreis van Heerenveen naar Leeuwarden gladjes verliep, de buschauffeurs van toentertijd Connexxion die me van A naar B brachten en tot slot alle automobilisten die voor geen enkel oponthoud zorgden die dag.
De vogel was de volgende dag (01-11-’11) helaas gevlogen, jammer voor vele tientallen mistroostige vogelaars die toch met het eerste licht waren gaan zoeken in de duinen. Sommige dappere vogelaars waren zelfs vanuit België, Frankrijk en Engeland naar Den Helder afgereisd. Vogels, ze brengen ons vogelaars zoveel mooie herinneringen, genot en geluk. En toch kunnen vogels soms verschrikkelijk zijn.
Extreem zeldzame dwaalgast en globetrotter
Deze Langstaartklauwier betrof de 1e waarneming voor Nederland, 4e voor Europa en de 8e voor het West-Palearctische gebied (Europa, Noord-Afrika, Midden-Oosten). Andere Europese landen waar de soort is vastgesteld zijn Zweden (1999), Schotland (2000) en Denemarken (2007). Ook als dwaalgast vastgesteld in Israël (1983), Turkije (1987), Jordanië (2004) en Koeweit (2004). De soort broedt van Zuid-Kazachstan tot ver in Indonesië en de Filipijnen.
Deze Langstaartklauwier was van de ondersoort Lanius schach erytronotus, welke broedt van Zuid-Kazachstan tot in Pakistan en India. Deze Langstaartklauwier hoort normaal gesproken in het najaar naar India te trekken om te overwinteren. Dat zou betekenen dat deze Langstaartklauwier naar west/noordwest is gevlogen i.p.v. zuidoost. Het betrof een jonge vogel. Veel dwaalgasten betreffen jonge vogels, zoals dit exemplaar, die tijdens hun eerste trektocht de verkeerde afslag nemen en zo honderden of zelfs duizenden kilometers uit koers raken. Zijn interne kompas was er nog niet helemaal klaar voor, zou je kunnen zeggen. Van klauwieren is het bekend dat het langeafstandtrekkers (globetrotters) zijn. Zo ook de Daurische Klauwier uit o.a. Rusland en Mongolië, die de laatste jaren vaker als dwaalgast opduikt in Nederland. Klauwieren deinzen niet terug voor een trektocht van enkele duizenden kilometers per jaar.
Deze Langstaartklauwier zou zomaar de enige kans ooit geweest kunnen zijn om deze soort in Nederland waar te nemen, gezien het geringe aantal gevallen binnen Europa en de WP.
Zie ook:
Langstaartklauwier bij Den Helder, verhaal van de ontdekker (en herontdekkers)
NOS: zeldzame vogel gezien bij Den Helder
Langstaartklauwieren in Europa (Extra info m.b.t. trekgedrag, verspreiding, ecologie etc)
Waarnemingen en foto’s van Langstaartklauwier
NATUURVERSLAVING 