Ten zuidoosten van Drachten, gelegen tussen de dorpen Ureterp en Bakkeveen (Zuidoost-Friesland) ligt een uniek stukje natuur, omringd door akkers, de Merskenheide. Een klein heideterrein met een grote biodiversiteit. Op de zonnige dag van 5 mei heb ik urenlang rondgedwaald in dit geïsoleerde, maar oh zo fraaie natuurterrein. Het heideterrein bestaat naast heide ook uit een vennetje en een stukje gemengd bos.
Het is even voor 12:00 als ik mijn fiets tegen een boom parkeer bij de ingang van het gebied, om vervolgens te voet verder te gaan. Het is helder, de zon schijnt goed en er staat een zuchtje wind. Wanneer ik de eerste 50 meter heb gehad, hoor ik op de achtergrond nog een tractor voorbij razen, maar nadien is het stil. In het stukje bos zingen veel vogels zoals Fitis, Tjiftjaf, Vink en Zwartkop. In de verte klinkt het herkenbare “Koekoek” en hoog in de lucht enkele thermiekende Buizerds.
Even voorbij de ingang van het gebied bevindt zich een mooi vennetje. Al snel zie ik enkele waterjuffers rondvliegen. Zowel Variabele Waterjuffer en Vuurjuffer zijn present. Een paar jaar geleden trof ik bij dit vennetje een Koraaljuffer aan, een wat schaarser libellensoort. Ook amfibieën zoals Heikikker en Groene Kikker (bastaard) komen hier voor. Als ik weer een tiental meters verder het gebied inloop kijk ik uit op een enigszins kale vlakte, waar een aantal jaren terug nogal rigoureus is geplagd door Staatsbosbeheer. Zo kaal als de laatste keer dat ik er was is het niet meer, en de heide wint steeds weer meer terrein. Actief natuurbeheer is echter nodig op heideterreinen, om te voorkomen dat alles verbost, en vele dieren en planten zullen verdwijnen.
Ik laat het afgeplagde gedeelte achter me en kom nu in het mooiste gedeelte van het gebied terecht. De kern, die bestaat uit heidesoorten zoals Struikhei, Dophei- en Kraaihei, en her en der een gedeelte met Pijpenstrovegetatie. Verspreid op de hei staan ook bomen zoals Grove Den, Ruwe Berk en Wilde Lijsterbes. Rondom het heideterrein loopt een lang wandelpad waar ik me op bevindt. Aan de rechterzijde kijk ik uit op bosjes en landbouw, aan mijn linkerzijde de heide.
Op een open plek langs het wandelpad in een wat bredere strook bosjes- en ruigte zie ik een flink aantal vlinders fladderen. Naast “gewone” soorten zoals Bont Zandoogje en Groot Koolwitje, ook soorten die typisch zijn voor heideterreinen en zanderige, open plekjes zoals Groentje (Vele tientallen), Hooibeestje, Kleine Vuurvlinder en als kers op de taart een Argusvlinder. Het doet me veel deugd om een Argusvlinder tegen te komen, aangezien deze soort de laatste jaren hard achteruit gaat in Nederland.
Op de heide zingen ook vogels die typerend zijn voor open terreinen zoals Geelgors, Grasmus, Boompieper en Roodborsttapuit. Bij bijna iedere stap die ik zet hoor ik weer geritsel, direct naast het pad. Geritsel tussen de heide en de daarin liggende, dorre bladeren, welke afgelopen herfst vanuit de bomen hier terecht zijn gekomen. Veel mensen zal het geritsel niet opvallen, en zullen gewoon doorlopen. Voor degene die even geduld heeft en de plek vanwaar het geritsel vandaan komt in de gaten houdt, heeft grote kans op een leuke ontmoeting. Je zou kunnen zeggen dat het ervan stikt op de Merskenheide, Levendbarende Hagedissen, je struikelt er bijna over. De overgang van open wandelpad naar heide vormt de ideale plek voor deze koudbloedige reptielen om zich op te warmen in de zon. Niet zo raar dus dat ik er vandaag vele tientallen zie. De meest exemplaren die ik tegenkom betreft volwassen dieren met een lengte van 10 tot 15 cm, maar ik zie toch ook redelijk wat jonge diertjes van amper 3 a 4 cm. Je moet er net even oog voor hebben.
Inmiddels wint bewolking meer terrein en lijkt de zon voor de rest van de dag te verdwijnen achter een grijze massa. Bewolkt of niet, ik zie nog steeds veel hagedissen wegschieten langs het pad, de ene nog sneller dan de ander. Er fladderen ook nog veel vlinders rond. Even later kom ik nog een typische bewoner van de heide tegen. Ook bij deze bewoner geldt dat de meeste mensen er onwetend voorbij zullen lopen, en dat je er actief op moet letten.
Zeer goed verstopt zit ie, dus ik mag mezelf best enigszins gelukkig prijzen dat ik ‘m zie zo teruggetrokken in een heidestruik. Het bekende spreekwoord “Een addertje onder het gras” klinkt best leuk, maar zou ook door kunnen gaan als “Een addertje onder de heide”, of nog beter, “een addertje tussen de heide”. Na urenlang te hebben gewandeld vindt ik aan het eind van de middag een fraai exemplaar, een vrouwtje, opgerold langs het wandelpad, maar zoals gezegd diep verscholen in vegetatie. Gelukkig hebben Adders een kenmerkende zigzagstreep over hun rug lopen, waardoor ze toch nog een beetje kunnen opvallen. Na enkele plaatjes te hebben gemaakt, laat ik haar met rust en besluit verderop een “middagdutje” te doen in de zon, die het uiteindelijk toch nog even vol wist te houden.
Ik plof neer op het gras, met uitzicht op een akker. Wat een stilte zo, om bij weg te dromen. Het enige wat ik hoor is vogelzang, waarbij het “ge-koekoek” boven de rest uitkomt en het gekraak van bomen, veroorzaakt door de wind die zich in een weg baant door het bos. Het was weer een aangenaam dagje met veel leuke waarnemingen.
NATUURVERSLAVING 