Top Of Holland vogeldag

TOH vogeldag 2023

Intro

Op zaterdag 13 mei was weer de jaarlijkse TOH (Top of Holland) vogeldag. Deze dag staat in het teken van vogels kijken in de Top of Holland, oftewel de 3 noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe. Mei is een zeer interessante vogelmaand voor een lange dag vogelen in de TOH. Vrijwel alle broedvogels zijn weer teruggekeerd uit het zuiden, een groot scala aan soorten zingt en er is grote kans om een zeldzame vogel te ontdekken.

Dit jaar ging ik, net als vorig jaar, weer met Folkert Jan, Gijs en Klaas Jan op pad. Ons doel voor deze dag was als volgt: genieten van alles wat we tegenkomen, mooie momenten beleven, zoveel mogelijk soorten waarnemen en proberen iets zeldzaams te ontdekken.

13 mei 2023

Noem het gekkenwerk, maar ’s nachts om 02:00 gaat mijn wekker. De reden om zo vroeg op te staan is omdat we hebben besloten de vroege ochtendsoorten ook te doen. Dit zijn soorten zoals nachtzwaluw, houtsnip en uilen. Deze soorten zijn het beste te doen een uur tot anderhalf uur voor zonsopkomst. Dus ja, dan moet je vroeg uit de veren. Om 02:45 staat Klaas Jan klaar die vlak daarvoor Gijs al heeft opgehaald. Al snel zijn we onderweg naar het Fochteloërveen waar we Folkert Jan zullen treffen.

Bij het informatiecentrum in het Fochteloërveen zetten we onze spullen over naar de auto van Folkert Jan. Terwijl we dit doen luisteren we naar de eerste soorten van de dag. Een blauwborst zingt er lustig op los, een roerdomp hoempt, een waterral ‘kiept’ en in de verte een mannetje bosuil. We vervolgen snel onze weg richting de Ganzenpoel bij Wateren. Hier duurt het even, maar horen we uiteindelijk in korte tijd een houtsnip en 2 nachtzwaluwen. Ook de boomleeuweriken, roodborsttapuiten en gekraagde roodstaarten zijn weer lekker vroeg aan het zingen. In een plas-dras gebied iets verderop een baltsende watersnip. Altijd weer een genot zo’n vroege ochtendronde.

Op naar het bos, alwaar we hopen op zingende zomertortels en een leuke scala aan bosvogels. De week ervoor zijn Folkert Jan en ik al even wezen kijken op deze toch wel magische plek. We treffen ook Merel en Lisette, die ook net gestart zijn met een lange dag vogels kijken. Terwijl soorten zoals matkop, grauwe- en bonte vliegenvanger, goudhaan en vuurgoudhaan, zwarte mees en goudvink de dag aankondigen, horen we op de achtergrond kraanvogels trompetteren. Verderop zingt een fluiter. Deze fraaie zangvogel, met een sterk contrast van wit op de onderzijde en geel tot geelgroen op de bovenzijde, is altijd weer een genot om naar te luisteren. De vogel zien en vastleggen is lastiger, maar we besluiten een poging te doen.

Na een tijdje te hebben stilgestaan, met nog steeds kraanvogels en ook nog eens een koerende zomertortel op de achtergrond, weten we de fluiter in het vizier te krijgen. De vogel is zeer actief aan het zingen en verplaatst zich snel van de ene naar de andere boom. Ondertussen horen we ook de eerste appelvinken en zwarte specht van de dag. Toch een bijzonder moment, zoveel afwisseling aan schaarse vogelsoorten om je heen. Het lijkt haast een droom. Vervolgens lopen we verder naar een open plek in het bos waar we getuige zijn van meerdere baltsende/zingende zomertortels. Zomertortel is vandaag de dag vrij zeldzaam te noemen, dus het voelt als een voorrecht om deze prachtige en sierlijke duiven zo mooi te mogen aanschouwen.

Na dit prachtige schouwspel lopen we weer richting de auto en gaan we via Wateren richting het Fochteloërveen. In Wateren zoals verwacht geen steenuil op een plek waar ze voorheen zaten, maar wel een zwarte roodstaart. Als we onze spullen uit de auto pakken bij de bekende 7-vormige uitkijktoren bij Ravenswoud, zien we ver boven het bos een raaf vliegen. Vanuit de uitkijktoren zien we een kraanvogelpaar met jongen. Een adulte zeearend vliegt in de verte langs het bos. Ook deze soort heeft zich inmiddels gevestigd in het veen. De komst van deze soort als broedvogel in het gebied benadrukt nogmaals hoe belangrijk het Fochteloërveen is als kraamkamer voor allerlei soorten. Terwijl we richting het informatiecentrum rijden zien we een groene specht vanuit een boom opvliegen. Verderop lijkt de vogel weer te landen in een boom, maar helaas kunnen we deze felgroene schoonheid niet terugvinden. Ondertussen sijpelt de melding van een kalanderleeuwerik door in de Oostvaardersplassen. Een goeie soort, maar voor ons geen nieuwe soort. Bovendien lijkt de vogel ver weg te zitten. We blijven dus mooi in het Fochteloërveen.

In de Bufferzone zit zoals ieder jaar alweer grauwe klauwier. Bij het informatiecentrum nog een mannetje erg dichtbij in de top van een struik. Helaas vinden we geen gehoopte geoorde fuut, roodhalsfuut en wilde zwanen. Bij Veenhuizen kunnen we wederom geen grote gele kwikstaart vinden. De laatste tijd is deze soort onvindbaar geworden in het gebied. Ze zitten vast ergens, maar wellicht op een plek waar ze moeilijk zijn te zien. Jarenlang had de soort een nest bij één van de sluizen in het Veenhuizerkanaal, tegen de drukke Hoofdweg aan, maar dit lijkt verlaten. Mogelijk als gevolg van verstoring door vissers die vaak bij de sluizen zitten. Ik geef de vogels geen ongelijk, in Bankenbos zijn wel geschiktere plekken om een nestje te bouwen, weg van de drukte.

Volgende stop is de begraafplaats van Veenhuizen. Hier komen 5 soorten spechten voor. Begin maart ontdekte ik hier een territoriale middelste bonte specht. Ook hoorde ik hier toen kleine bonte specht, groene specht en zwarte specht. Helaas moeten we het nu doen met enkel grote bonte specht. Andere spechten zijn stil. Dat is typisch voor mei, waarin soorten zoals spechten en boomklevers lastiger zijn om waar te nemen. Gewoonweg omdat ze op het nest zitten en zwijgzaam zijn. Wel genieten we nog even van een mannetje gekraagde roodstaart die hoog in een boom zit te zingen.

Dan is het weer tijd voor het Lauwersmeer. Eerste stop is het Jaap Deensgat, waar we na enig zoeken tussen honderden brandganzen een gemelde ross’ gans vinden. De vogel zit ver weg en het is onbekend of de vogel wel of geen ringen draagt. 2 dagen later zal blijken dat de vogel inderdaad ringen draagt, zoals vaak het geval bij deze soort. Geen zuivere wilde vogel dus. Ik moet ook eerlijk bekennen dat ik de vogel nauwelijks een blik waardig heb gegund. Ik zie de soort toch een beetje als een soort park/soepgans na al die waarnemingen van ontsnapte vogels. Veel interessanter is die reuzenstern die nog verder weg zit tussen de meeuwen. Bij de kijkhut horen we baardmannetjes en lopen er meerdere noordse kwikstaarten rond. Erg mooi is een vrouwtje grauwe kiekendief jagend boven het riet en langs de bosrand.

We vervolgen onze weg naar het Nieuwe Robbengat waar een grote karekiet bij aankomst al luid zit te zingen. De vogel zit mooi open vooraan in de struiken. In het Ballastplaatbos nemen we even pauze in de hoop op een zingende wielewaal. Deze blijft stil, wel horen we een nachtegaal. Dan maar naar het Friese gedeelte van het Lauwersmeer. In de Ezumakeeg zitten veel minder steltlopers dan een week geleden. Van de 16 steltkluten is er nog maar 1 over en van kemphanen zitten er nog een handjevol. Met moeite vinden we nog een bosruiter, ook een soort die vorige week nog in grote getale aanwezig was. Op de Bochtjesplaat is het iets drukker met toch zeker 50 kemphanen, 2 kleine plevieren en een kanoet. We gaan naar onze laatste stop van de dag, Bantpolder en buitendijks het wad.

We maken een lange wandeling door dit weidevogelrijke gebied met grutto’s, kieviten, zomertalingen en scholeksters. Na enig zoeken vinden we de roodhalsgans die zich hier nog altijd ophoud tussen de vele rot- en brandganzen. In de verre verte zien we nog net herkenbaar een grauwe franjepoot dobberen in één van de plasjes. Ook zoeken we nog even naar de woestijnplevier die mogelijk nog ergens zit, maar verder dan honderden bonte strandlopers, bontbekplevieren en een handjevol zilverplevieren, rosse grutto’s en een kleine strandloper en krombekstrandloper komen we niet. We vinden het ook meer dan leuk geweest, we zijn moe en dik tevreden. We hebben een fantastische vogeldag gehad in de mooiste gebieden en landschappen. We sluiten de dag af in Anjum, waar we een hapje eten. We zijn de dag geëindigd met 137 soorten. Uiteindelijk zie ik zelf 138 soorten, in Groningen hoor ik een ijsvogel roepen. Een mooie soort om de dag mee af te sluiten.