Intro
Op maandag 16 augustus 2010 werd er een groene bijeneter ontdekt bij Castricum. Groene bijeneter was een soort waar ik toentertijd nog nooit van had gehoord, maar een snelle blik op mijn telefoonscherm liet me zien dat het misschien wel de mooiste vogelsoort is die ooit in Nederland is gezien. Op het moment van deze ontdekking was ik aan het werk bij de Sligro in Drachten, vakantiewerk, ik kon geen kant op. Ik zie mezelf nog machteloos zitten in de kantine van de Sligro. 21 jaar, een nog beginnende twitcher die steeds meer snakte naar zeldzame vogels.
Nog geen jaar later, op 22 juli 2011, was een groene bijeneter neergestreken op Goeree-Overflakkee. Dat had dé herkansing moeten zijn. Ware het niet dat deze waarneming veel te laat werd doorgegeven, dit tot teleurstelling van vele vogelaars (er zijn vogelaars die de vogel van 2010 op luttele minuten hebben gemist). Alleen de ontdekker kon genieten van deze zeer zeldzame dwaalgast uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten, een droomsoort van formaat. Een tropisch aandoende soort grotendeels groen gekleurd, met een gele en roodbruine keel en prachtige blauwe tinten op zijn kop, zwart masker. Verder het silhouet zoals typisch voor een bijeneter: slank, sierlijk, lange omlaag gebogen snavel en in dit geval lange verlengde staartpennen.
Vandaag is een mooie dag voor…
De groene bijeneter is een veelbesproken soort onder vogelaars, het is voor sommige mensen de ultieme droomsoort. Een soort die boekdelen spreekt. Sinds het begin van mijn twitch carrière staat deze soort ook bij mij zeer hoog op het verlanglijstje. Vaak zocht ik deze soort op in vogelboeken en las ik met grote jaloezie de verhalen van vogelaars die het geluk hadden de soort in 2010 te zien bij Castricum. Tijdens de vele vogeltrips en twitches de afgelopen jaren, kwam deze soort vaak ter sprake.
Dat er weer een groene bijeneter in de herkansing zou komen, daar heb ik nooit aan getwijfeld. Het was enkel de vraag waar en wanneer de volgende groene bijeneter zou opduiken. En, ook niet onbelangrijk, in hoeverre deze twitchbaar (= te bezoeken) zou zijn. Alle gevallen van groene bijeneter in Nederland zijn op 1 hand te tellen en alleen de 2010 vogel liet zich enkele uurtjes bekijken aan een grote groep toegesnelde vogelaars. Hieronder een opsomming van de gevallen (Dutch avifauna):
- 30 september 1961 – Texel (niet twitchbaar)
- 18 mei 1998 – Terschelling (niet twitchbaar)
- 16 augustus 2010 – Castricum (beperkt twitchbaar)
- 22 juli 2011 – Goeree-Overflakkee (niet twitchbaar)
5 augustus 2023
Op zaterdagochtend 5 augustus krijg ik iets na 07:45 een dutch bird alert. Ik slaap nog half, had geen wekker gezet. Ik besluit niet meteen te kijken op mijn telefoon, vast die ralreiger van Flevoland denk ik bij mezelf. Of die waterrietzanger die zojuist is ontdekt bij Workum. Ik zeg goedemorgen tegen Siska, plof nog even neer, maar kan het niet laten om toch snel even te kijken op mijn telefoon. Als ik de bird alert open op mijn telefoon kan ik mijn ogen nauwelijks geloven. “Groene bijeneter, in Friesland“, weet ik nog net uit te brengen naar Siska. Siska kan het ook amper geloven. Wat dan volgt is een kleine paniekaanval.
Ik spring uit bed, ga snel naar het toilet. Siska zet snel koffie, maar ik attendeer Siska erop dat we hier eigenlijk geen tijd voor hebben en dat we zo snel mogelijk weg moeten. Op naar het Fochteloërveen, waar de vogel is ontdekt. Ik bel Folkert Jan, maar die neemt niet op. “Die is vast al onderweg” zeg ik tegen Siska. Ondertussen wordt de ontdekking via verschillende appgroepen gedeeld. Folkert Jan belt terug, die moet dochterlief nog even afzetten bij oma. Maar komt daarna zo spoedig mogelijk die kant op. We hangen op en ik stop nog snel 2 bananen in mijn tas en tel even tot 10. Oké, rustig blijven, komt goed, even nadenken. Toch maar een kop koffie mee voor onderweg. Rustig wakker worden zit er verder niet in. Oh ja, telescoop toch ook maar even mee om de waarneming vast te leggen.
Ik pak de waarneming van de groene bijeneter erbij en navigeer ons naar de exacte locatie. Een halfuurtje rijden, dat is te overzien. Onderweg geen wegafsluitingen, omleidingen, oponthoud of andere zwakke schakels die we nu echt niet kunnen gebruiken. Iedere seconde telt bij een soort als deze. De groene bijeneter van 2010 zat er ook maar een paar uurtjes en was gevlogen toen de zon ging schijnen. Erg spannend dus, ook al is het vooralsnog bewolkt en vroeg op de dag. Het hoeft maar even open te breken, zonnig te zijn en zo’n vogel is gevlogen. Om vervolgens niet meer terug te keren. De vogel was inmiddels richting zuid gevlogen en momenteel niet in beeld. Maar grote kans dat deze felgroene schoonheid nog ergens in het gebied zit. Genoeg plekken met dode bomen en struiken in het Fochteloërveen waar de vogel kan foerageren op bijen, vlinders en andere insecten.
Nog geen 2 minuten voordat we arriveren op de plek komt er weer een alert binnen van groene bijeneter, ruim een uur na de ontdekking. Het blijkt een alert van Folkert Jan, hij heeft de vogel in beeld, vlakbij de plek van ontdekking!!! Ik zie Folkert Jan al in de verte staan. Ik kan mijn zenuwen amper in bedwang houden en heb haast de neiging om uit het dakraam te springen. Maar ik weet me nog net te beheersen. We stoppen bij Folkert Jan die ons verteld dat de vogel voor ons zit, in de struiken ter hoogte van een grazende koe. Ik krijg de vogel met verrekijker niet in beeld, maar gelukkig zet Folkert Jan de groene bijeneter voor ons in de telescoop. Één blik is genoeg voor weer een onvergetelijk beeld, een puntgave groene bijeneter in de top van een struik, yes!!! Siska ziet de vogel ook en dan kan het grote genieten beginnen. Ondertussen arriveren er beetje bij beetje meer vogelaars.
Ik pak ook snel mijn telescoop uit de auto en begin foto’s en opnames te maken, dit terwijl ik intens geniet van dit gelukzalige moment. Mijn handen trillen en het voelt alsof ik in een droom zit. De soort die zo vaak ter sprake kwam zit nu zomaar voor onze neus. En dan ook nog in 1 van mijn favoriete natuurgebieden. Het kan eigenlijk niet mooier. Op een gegeven moment vliegt de vogel een stukje richting oost, een berk in. Hier blijft de vogel rustig een tijdje zitten, maakt af en toe een foerageervlucht. Het is fantastisch. Natuurmonumenten, beheerder van het gebied, heeft ook hoogte gekregen van deze kleurrijke dwaalgast. Onderling worden er duidelijke afspraken gemaakt om het twitchen in goeie banen te leiden. Er zouden weleens honderden mensen naar het Fochteloërveen kunnen komen vandaag.
Terwijl een kleine bonte specht zingt, een slangenarend, wespendief en maar liefst 2 zeearenden overvliegen, zit de groene bijeneter min of meer honkvast in berkenbomen. Vliegt zo nu en dan een stukje, vangt insecten en roept ook regelmatig. Een vrij kenmerkend, maar door omgevingsgeluid toch makkelijk te missen “prie-prie”. Op een gegeven moment zit de vogel tijdelijk een stuk dichterbij, en met mooi licht. Nu pas zijn de felle kleuren echt mooi te zien en weet ik wat betere foto’s te maken door de telescoop. Weer even later zit de groene bijeneter laag onderin wilgenstruiken, wat een geweldige vogel. Ik had verwacht deze soort een keer langs de kust te zien, niet in het binnenland, in het Fochteloërveen en dan ook nog eens zo mooi langdurig te observeren… het lijkt bijna te mooi om waar te zijn. Zeker wanneer er ook nog een visarend mooi overvliegt.
Om 10:25 maakt de vogel, na weer enkele foerageervluchten, hoogte en verdwijnt roepend richting zuidoost. Mogelijk is de vogel geschrokken van een laag overvliegende boomvalk. Helaas voor vele laatkomers zal het de laatste waarneming van de groene bijeneter zijn. Sommige mensen uit het westen en zuiden van het land halen de vogel nog op het nippertje, andere vogelaars zijn net te laat. Het was inmiddels al een tijdje zonnig en de vogel had gefoerageerd. Voor de groene bijeneter ideale vertrekomstandigheden.
Siska en ik gaan, na een verlaat ontbijt, meehelpen met het terugvinden van de vogel. We lopen het fietspad op en mengen ons in een groep van enkele tientallen vogelaars. Geen teken van iets wat op een bijeneter lijkt, wel 3 slangenarenden, 2 kraanvogels en een handjevol mooie vlinders die profiteren van de zon. We besluiten onszelf te trakteren op koffie en gebak in het nabijgelegen Appelscha en even bij te komen en na te genieten. Uitkijkend naar groene bijeneter rijden we die kant op. Wat een onwerkelijke en onvergetelijke ochtend in 1 van de mooiste stukjes Nederland.
Deze bijzondere waarneming heeft voor mij extra lading, na een toch wel intensieve week met veel gemengde gevoelens en gedachten. Een week met verdrietige familieomstandigheden en waarbij ik afscheid moest nemen van iemand die me zeer dierbaar is/was. In moeilijke tijden is moeder natuur altijd mijn troost en genezer geweest. De natuur is er altijd voor mij geweest, en dat voelt nog steeds zo. In dit geval gaf moeder natuur een wel heel gedenkwaardig geschenk in de vorm van een groene bijeneter, die ik al zo vaak in gedachten zag zitten en waar ik jarenlang vurig naar verlangde.
De 5e groene bijeneter voor Nederland, hij was me gegund in deze toch wel moeilijke tijden. De pijn na het verlies van een dierbare blijft een stukje van je leven. Maar een waarneming als deze neemt wel een stukje pijn weg. Het doet je inzien hoe mooi de natuur is en dat je getuige kunt zijn van kleine wonderen. De groene bijeneter zal me nooit worden ontnomen, die staat voor de rest van mijn leven op mijn netvlies, voor altijd dit stukje geluk, deze unieke waarneming en herinnering. Niets smaakt zo intens als de herinnering.
Mijn dank gaat uit naar Benno van den Hoek, de ontdekker van deze prachtvogel. Zijn verhaal is hier te lezen. Ook bedank ik Siska voor haar liefde en steun en niet te vergeten begrip voor mijn gevoelens op de vroege ochtend van 5 augustus. Folkert Jan bedankt voor het herontdekken en het delen van de vreugde. Iedereen die ik heb gezien en gesproken bedankt voor de gezelligheid en tot slot moeder natuur voor het levensgeluk dat ze ons schenkt. Friesland is duidelijk the place to be dit jaar met al een mooi scala aan zeldzaamheden: oostelijke blonde tapuit, woestijnplevier, Aziatische goudplevier en de alpengierzwaluw die eind maart meerdere dagen verbleef in Franeker.
NATUURVERSLAVING 