‘Schaamsoorten’
Onder vogelaars valt regelmatig het woord ‘schaamsoort’. Een schaamsoort is een vogelsoort die je zelf nog niet hebt gezien, maar veel andere vogelaars al wel. Terwijl je wel al 400+ soorten hebt gezien in Nederland. Een soort die niet megazeldzaam is, regelmatig opduikt als dwaalgast, en die je eigenlijk al had kunnen hebben. Iedere vogelaar die zoveel mogelijk vogelsoorten in Nederland wil te zien, heeft wel een handjevol schaamsoorten. Zo stonden bij mij Scharrelaar en Alpenheggenmus jarenlang op de lijst van schaamsoorten. In 2022 zag ik beide soorten. Van Scharrelaar waren toen 71 gevallen bekend in Nederland, van Alpenheggenmus een stuk minder, namelijk 16 gevallen. Van beide soorten werden in de afgelopen jaren meerdere exemplaren gezien in Nederland, sinds ik in 2008/2009 begon met het opzoeken van zeldzame soorten.
Vorkstaartplevier en vorkstaartplevieren
Nog zo’n soort die tot voor kort op mijn lijstje van schaamsoorten stond, is de Vorkstaartplevier. Deze uit Zuid-Europa, Midden-Oosten, Afrika en Azië afkomstige dwaalgast, uit de familie Renvogels en Vorkstaartplevieren, werd sinds 2009 6 keer waargenomen in Nederland. Vaak ging het om een exemplaar die kortstondig aanwezig was (een paar uur tot +/- een dag), of in een uithoek (Zeeuws-Vlaanderen, Zeeland) zat. In 2012 zat een exemplaar in Noord-Holland, maar deze werd geheim gehouden en was dus niet te bezoeken. In oktober 2015 verbleef een Vorkstaartplevier meerdere dagen bij Terneuzen. Maar ach, dat is wel heel ver reizen voor een regelmatige dwaalgast als Vorkstaartplevier, die komt wel een keer dichterbij. Duikt vast een keer op in het Lauwersmeergebied, zoals in de jaren 1999, 2002 en 2006 (Dutch Avifauna). Of een keer op Texel, of het prachtige Schiermonnikoog.
En zo komt het door omstandigheden en excuses dat ik nog altijd geen Vorkstaartplevier had gezien in Nederland. De hoofdletter V is in deze een belangrijke, want er zijn 3 soorten ‘vorkstaartplevieren‘ (met kleine v) in Nederland vastgesteld. Een andere vorkstaartplevier die regelmatig opduikt in Nederland is de Steppevorkstaartplevier, een soort uit het oosten, van Roemenië tot Kazachstan. Deze vorkstaartplevier is met 47 gevallen de ‘algemeenste’ van de 3 soorten. Deze soort heb ik 2 keer gezien, in 2013 en 2014. Een extreme dwaalgast uit het hele verre oosten, Pakistan/Filipijnen o.a., is de Oosterse Vorkstaartplevier. Deze soort is tot op heden tweemaal waargenomen in Nederland. Voor het laatst in september 2014, deze vogel heb ik mooi gezien. Vorkstaartplevieren zijn een specifiek geslacht uit de steltloperfamilie, met een karakteristiek voorkomen. Een ‘vleermuisachtig’ of ‘sternachtig’ voorkomen, met een snelle, sierlijke en behendige jachtvlucht, foeragerend op insecten.
4 en 5 mei 2025: Vorkstaartplevier strijkt neer in Grensmaas
Op zondag 4 mei kom ik net terug van hardlopen, als ik op mijn telefoonscherm een Dutch Bird Alert zie. ‘Vorkstaartplevier Maastricht‘. Tja, wat moet ik daar nu weer van denken? Nog altijd een nieuwe soort, maar weer in zo’n uithoek van het land (vanuit Friesland). Ik besluit om niet meteen halsoverkop te gaan, hoewel ik de vogel graag zou zien. Eerst maar even afwachten wat de vogel doet, en anders komt er wel weer een exemplaar. Vroeg of laat ga ik deze soort zeker zien. Vorig jaar dook een exemplaar op bij Zoetermeer, maar toen zat ik in Italië. Echter, deze was dusdanig kort ter plaatse, dat ik deze überhaupt niet had gezien. Even voor 15:30 komt het bericht dat de vogel is opgevlogen, hoog weg richting noord, 15:30 nog als een zwart stipje te zien in de lucht. Einde oefening dus, weer een Vorkstaartplevier die aan me voorbij gaat. Ach, komt vanzelf wel een keer, om mezelf moed in de praten.
Maandag 5 mei, 17:11. Op waarneming.nl wordt op dezelfde plek als gister, Grensmaas bij Maastricht, melding gedaan van een Vorkstaartplevier. Ik ga uit van een invoerfout, die datum zal ongetwijfeld 4 mei moeten zijn i.p.v. 5 mei. Het tijdstip is wel opvallend, 17:11. De laatste waarneming van gister werd om 15:30 gedaan. Het zal toch niet zo zijn dat de vogel werkelijk weer op dezelfde plek is teruggekeerd? Niks is onmogelijk, maar dit klinkt toch niet heel aannemelijk. Om mezelf een teleurstelling te besparen, ga ik maar uit van een invoerfout en geef er niet al teveel aandacht meer aan. Om 18:10 volgt dan toch een piep, een Dutch Bird alert, met de mededeling: “Wordt weer gezien en gemeld vanuit België”. De waarneming lijkt dan toch te kloppen, wordt door Belgische vogelaars waargenomen, vogel zit net in Nederland. Niet veel later ook meerdere waarnemingen op waarneming.nl en waarnemingen.be. Dus toch! En dan begint het toch weer te kriebelen, en ziet het er rooskleurig uit.
6 mei 2025: Tripje naar Maastricht
Op dinsdag 6 mei ga ik eerst werken, weidevogels inventariseren in de buurt van Beilen. Indien de vogel weer gemeld wordt, dan na afronden van het veldwerk met de trein van Beilen naar Utrecht, en vandaar afzakken naar Maastricht. De piep laat niet lang op zich wachten, nog voor 08:00 wordt de vogel alweer gemeld, zit nog op dezelfde plek. Lang verhaal kort: na een voorspoedige treinreis, een snelle OV-fiets rit door Maastricht, een eindsprint langs de Maas, sta ik even na 15:00 te kijken naar mijn eerste Vorkstaartplevier. Een prachtige soort en alweer mijn 4e nieuwe vogelsoort voor 2025. Een langverwachte soort en een mooie inhaler. Ik kom er wel achter dat ik niet op de beste plek sta om de vogel mooi te kunnen zien. Dus weer een stuk terugfietsen en aan Nederlandse kant van de grens is het pas echt genieten geblazen.
De vogel zit rustig ter plaatse, foerageert af en toe, bijna continu zichtbaar. Op enige afstand toch mooi te observeren. In een voor de soort geschikt stukje biotoop: een zanderige en modderige oever langs de Maas. Er vliegen genoeg insecten rond, een hoog voedselaanbod. Waarschijnlijk blijft de vogel nog wel even. Als ‘bijvangsten’ op deze locatie de eerste Bosrietzanger van het jaar, een Geelpootmeeuw en zelfs Roodkeelpieper. Ook is het genieten van algemenere steltlopers zoals Kleine Plevier, Oeverloper en Groenpootruiter.
Net als ik mijn telescoop wil inklappen om weer richting Maastricht te fietsen, komt een netjes aangeklede man me tegemoet. Druk bellend, ijsberend, met zijn armen maakt ie kleine gebaren richting mij. Deftige lakzwarte schoenen, nette broek, zakelijk overhemd met stropdas. Zweetdruppels op zijn voorhoofd, hijgend. “Zou ik alsjeblieft even door je telescoop mogen kijken? zit de vogel er nog?”, de man gaat verder: “ik kom net van het provinciehuis, heb niks bij me, geen verrekijker of iets”. Ik laat de telescoop nog even staan, zoek de vogel op, maar deze is opeens onvindbaar. Zat net nog tussen enkele Kieviten. Oh wacht, daar is ie weer. Ik zet de Vorkstaartplevier in beeld en de beste man haalt opgelucht adem. Na een kort gesprek bedankt ie me en ik verlaat het gebied. Weer terug in Maastricht boek ik een overnachting bij ‘Botel Maastricht’, een kleinschalig en niet al te luxe hotel op een boot langs de Maas. Ik sluit deze gedenkwaardige vogeldag af op het Lieve Vrouweplein met een biertje, cocktail en een heerlijke maaltijd. Het was weer een mooi avontuur in een fijn stukje Nederland. De Vorkstaartplevier bleef nog tot 10 mei. Op 11 mei werd de vogel niet meer gezien.
NATUURVERSLAVING 