Één van de leukste vogelsoorten om in Nederland te zien blijft toch wel de Steenuil. Dit karakteristieke, mooie en lieflijke uiltje spreekt velen tot de verbeelding. De Steenuil staat ook symbool voor een gezond natuurlijk erf. Als je Steenuilen in je tuin hebt, is dat een goed teken. Steenuilen stellen namelijk nogal wat eisen aan hun leefgebied en broedhabitat. De soort doet het goed in kleinschalig cultuurlandschap met voldoende structuur en variatie. Landschapselementen zoals houtwallen, houtsingels, heggen, knotwilgen, fruitbomen in combinatie met open weitjes zijn geschikt, maar ook erven met variatie in bomen/struiken, eventueel met een steenuilen nestkast, zijn geschikt. Paaltjes worden gebruikt als uitkijkpost.
De Steenuil is vrij bekend bij het grote publiek, dat komt deels omdat dit prachtige uiltje ook overdag is te zien. De Steenuil komt in Nederland vooral verspreid in het zuidoosten voor. Zuidwest-Drenthe, Overijssel, Gelderland (met uitzondering van de Veluwe), Utrecht, Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Limburg zijn kerngebieden. In deze delen van het land komen de hoogste dichtheden voor. In Friesland en Groningen is de soort een zeer zeldzame broedvogel en in Flevoland ontbreekt de soort nagenoeg. in Noord-Holland en Zuid-Holland is de soort minder algemeen dan in de kerngebieden (SOVON). Mede dankzij bewonersinitiatieven op het gebied van natuur en landschap, het meer natuurlijk inrichten van de leefomgeving en het plaatsen van nestkasten, heeft eraan bijgedragen dat de Steenuil floreert in Nederland.
De afgelopen tijd ben ik, in het kader van mijn vogeldoel om dit jaar minstens 300 vogelsoorten te zien/horen, verschillende keren op zoek gegaan naar de Steenuil. Daarnaast was het alweer even geleden dat ik de soort mooi zag, en het leek me leuk de soort op de gevoelige plaat vast te leggen met behulp van de telescoop. In januari ging ik op zoek naar het uiltje bij Zalk, nabij Zwolle. Hier in de omgeving doet de soort het vrij goed, en leven ze onder meer in knotwilgen. Helaas leverde het afzoeken van geschikte plekken geen Steenuil op. Op 10 maart ging ik weer op zoek, dit keer in het buitengebied tussen Dieren en Doesburg. Vanuit deze omgeving komen regelmatig meldingen van Steenuil. Ik zocht schuren, schoorstenen en knotwilgen af, hekjes en paaltjes, statige bomen, in de hoop een zonnende Steenuil in het vizier te krijgen. Maar ook hier geen succes. Niet getreurd, de Steenuil is immers vrij algemeen, er zou vanzelf een exemplaar op mijn pad komen. In Friesland moest ik het niet zoeken, laat staan in mijn eigen omgeving rondom Beetsterzwaag. Alleen in het uiterste zuiden van Friesland, dichtbij de grens met Drenthe, leeft de Steenuil in zeer kleine aantallen.
Op 13 maart was ik optimistischer gestemd. Ik had deze dag ’s avonds een vergadering in Assen, dit kon ik mooi combineren met een fietstocht rondom de dorpen Balloo en Anderen. 2 prachtige brinkdorpen die alleen al vanwege de historie, mooie natuurerven en het omliggende landschap een bezoek waard zijn. In Balloo waren recent Steenuilen gemeld, vanuit Anderen minder recent. In 2021 zag ik in Anderen de soort schitterend op een schoorsteen zitten, langs de doorgaande weg. Een Steenuil op een presenteerblaadje zeg maar. Maar vandaag niet, bij lange na niet. Na al een vruchteloze zoektocht door Balloo, waar een vervallen schuur er hoopvol uitzag als habitat van de soort, werd het ook in Anderen vrij snel duidelijk dat ik vandaag geen Steenuil te zien zou krijgen. De voorspelde zon bleef zo goed als uit en er waaide een koude noordenwind. Niet bepaald ideale omstandigheden om als Steenuil op een schoorsteen, nestkast of schuur te zitten. Nee, die leven vandaag een teruggetrokken bestaan.
Zoals ik al zei, vroeg of laat komt er 1 op je pad. En wel op de mooie lentedag van 8 april. Na al een geslaagde vogeldag rondom Elburg (GE), met o.a. topsoorten zoals Klein Waterhoen, Zwarte Wouw, Visarend, Steltkluut en Beflijster, fiets ik via de dorpjes Hoge Enk en Doornspijk langzaam vogelend terug naar station ’t Harde. Ik kom langs veel mooie natuurerven en zie her en der een Steenuilen nestkast hangen. Die broeden hier natuurlijk gewoon, dat kan niet anders. In de buurtschap Aperloo, even ten noorden van ’t Harde, stop ik bij een erf voor een zingende Gekraagde Roodstaart, in de hoop deze fraaie zangvogel te kunnen fotograferen/filmen. De zangvogel, afkomstig uit de vliegenvanger familie, zingt van dichtbij, maar laat ziet niet zien.
Dan zie ik dat ook in deze tuin een nestkast speciaal voor Steenuilen hangt. De zon schijnt volop, dus er zou best een vogel ergens in het zonnetje kunnen zitten. Ik scan met de verrekijker de tuin af, die bestaat uit fruitbomen, knotwilgen, heggen en een stukje gazon. Bijna meteen sta ik oog in oog met een Steenuil. Dan komt er opeens een hele stoet aan motoren langs, gevolgd door enkele auto’s en een vrachtauto. Daar gaat de rust… Gelukkig is het snel weer rustig en blijft het Steenuiltje op dezelfde plek zitten. In een fruitboom, half verscholen achter takken, mooi in het zonnetje. Een Steenuil uit het boekje. Het beestje reageert alert op mijn aanwezigheid, drukt zich soms een beetje tegen de stam aan, maar blijft mooi in beeld. Door de telescoop is de vogel mooi te observeren. Een soort waar je moeite voor doet, aanvankelijk onvindbaar, en dan tegenkomen als je er niet heel actief naar zoekt. Dat zijn toch wel de mooiste waarnemingen.
NATUURVERSLAVING 