Bioblitz Beetsterzwaag: 2000 soorten

2000 soortenjaar Beetsterzwaag: doel ruimschoots behaald!

Intro

In 2024 was één van mijn doelen op het gebied van natuur, om 2000 soorten waar te nemen in en rondom Beetsterzwaag. 2000 soorten, alle soortgroepen meegerekend, een grote en uitdagende bioblitz. Vogels, zoogdieren, vlinders, libellen, planten en bomen, mossen, paddenstoelen, allerlei geleedpotigen, noem maar op. In november en december moest ik nog flink aan de bak om op de 2000 soorten te komen, maar uiteindelijk is het gelukt. Op 28 december wist ik de laatste soorten aan de lijst toe te voegen, en kwam ik op ruim 2000 soorten.

Dit aantal is inclusief enkele soorten die op waarneming.nl onder embargo staan (vanwege storingsgevoeligheid). Denk aan soorten zoals Adder en Boommarter. Inmiddels zijn we onderweg in 2025, en blik ik terug op een fantastisch bioblitz jaar te Beetsterzwaag. Een leuk project waarbij ik Beetsterzwaag en haar soortenrijkdom nog beter heb leren kennen.

Waarneming.nl – overzicht + statistieken

Voor de complete lijst met waargenomen soorten, een kaartje met waarnemingen in het totale bioblitz-gebied, zie: Biozlitz Beetsterzwaag 2024 – Willem Bosma. Per soortgroep kan een lijst worden geselecteerd. Vervolgens verschijnt een kaartje met daarop uitsluitend waarnemingen van de geselecteerde soortgroep. Door op een stip op de kaart te klikken is te zien om welke soort het gaat. De top 5 van meest vertegenwoordigde soortgroepen is als volgt:

Planten – 469 soorten
Nachtvlinders – 281 soorten
Paddenstoelen – 270 soorten
Mossen en korstmossen – 234 soorten
Vogels – 182 soorten

Verloop

In januari 2024 ben ik meteen fanatiek begonnen aan de bioblitz, vooral op het gebied van vogels, mossen en korstmossen wist ik toen al veel soorten te vinden. Ook de eerste planten en bomen konden worden genoteerd. In het voorjaar en zomer was het druk met allerlei soortgroepen door elkaar heen. Vogels, zoogdieren (waaronder vleermuizen), insecten zoals dagvlinders, nachtvlinders, bijen, wantsen en zweefvliegen. En natuurlijk is er op het gebied van planten ontzettend veel te ontdekken. Zo ontdekte ik ook soorten die ik nog nooit eerder had waargenomen in Beetsterzwaag. In september/oktober was het vooral paddenstoelentijd, ook op dit gebied wist ik veel soorten te vinden. De laatste weken van het jaar ging ik op zoek naar nog ontbrekende soorten paddenstoelen, mossen, korstmossen en keerde ik regelmatig dood hout om in de hoop op nog wat ongewervelden. Dit leverde o.a. nog een paar soorten springstaarten op.

Gebruikte methodiek

Om in een jaar 2000 soorten waar te nemen in een bepaald gebied, is het zaak zoveel mogelijk uit de kast te halen. Gebruik maken van verschillende (vang)methodes om soorten te vinden is hierbij essentieel. Hieronder enkele methodes die me hebben geholpen om 2000 soorten waar te nemen.

Losse waarnemingen: vogels, planten o.a.

Voor vogels heb je vanzelfsprekend een verrekijker (eventueel telescoop) en een goed gehoor nodig om te voorkomen dat je soorten kan missen. Maar ook het snel delen van waarnemingen via whatsappgroepen kan een extra hulpmiddel zijn om net een paar soorten extra mee te pakken. Op deze manier kon ik een schaarse binnenlandvogel zoals Topper aan de bioblitz-lijst toevoegen. Eind december kreeg ik een Pallas’ Boszanger in de schoot geworpen. Het vinden van zoveel mogelijk soorten planten doe je op zicht, door allerlei groeiplaatsen af te zoeken. Stoepen, gazons, muurtjes, bossen, greppels en sloten, oppervlaktewater, braakliggende terreinen, noem maar op. Ook voor het waarnemen van nachtvlinders heb ik alle soorten puur op zicht gedaan, door in de buurt van licht te zoeken of met behulp van hoofd/zaklamp. Vooral op zomeravonden leverde dit aardig wat soorten op.

Het vinden van een Fluiter doe je in eerste instantie door te luisteren naar de zang. Vooral op vroege ochtenden in de maanden mei-juni laat deze kleine boszanger zijn mooie lied horen. Het is een trekvogel die overwintert in Afrika

Klopscherm: insecten, overige geleedpotigen

Ik ben verschillende keren de tuin in gegaan met een klopscherm. Met behulp van een klopscherm kun je bosjes kloppen. Je plaatst een wit scherm onder takken, gaat aan de takken schudden en vervolgens laten allerlei insecten en spinnen zich vallen op het scherm. Door de witte kleur van het scherm vallen de diertjes meteen op en kunnen snel foto’s worden gemaakt. In sommige gevallen worden ze gevangen met potjes, om ze beter te bekijken en op naam te brengen. Dit heeft o.a. leuke spinnen, hooiwagens, wantsen en een interessante sluipwesp genaamd Gelis rufogaster (geen Nederlandse naam bekend) opgeleverd.

Schepnet: waterleven

Natuurlijk ben ik ook op pad geweest met een schepnet. In de omgeving heb ik verschillende wateren bemonsterd. In natuurgebied Van Oord’s Mersken, ten westen van Beetsterzwaag, heb ik enkele poelen onderzocht. Dit leverde een leuk scala aan onderwaterleven op. Voornamelijk ging het om algemeen voorkomende waterbeestjes, zoals Gewone Poelslak, Posthoornslak, Gewone Duikerwants, Bootsmannetjes en Zoetwaterpissebed. Scheppen in het Koningsdiep leverde Staafwantsen en Waterschorpioen op. Ook leverde de schepnet-methode nog enkele vissen op. In en rondom de poelen kwam ik tot slot nog enkele vrij zeldzame planten tegen, zoals Blauwe Knoop en Moeraskartelblad.

Batdetector: vleermuizen

Een mysterieuze en makkelijk te missen soortgroep zijn vleermuizen. Overdag niet of nauwelijks waarneembaar, ’s avonds en ’s nachts zijn de mogelijkheden al gauw beperkt door op pad te gaan met een batdetector en/of batlogger. Een batdetector/batlogger is een apparaat waarbij het mogelijk is om vleermuisgeluiden met het blote gehoor te horen (ultrasone geluiden worden omgezet in hoorbaar geluid). Ook is het mogelijk geluidsopnamen te maken. Met een batlogger worden automatisch geluidsopnamen opgeslagen van alle vleermuizen welke in het bereik komen van het apparaat. Ik heb voornamelijk in de directe omgeving van mijn huis speurwerk verricht naar vleermuizen. Dit leverde een handjevol algemene soorten op zoals Gewone Dwergvleermuis, Rosse Vleermuis en Laatvlieger.

Batdetector. Het apparaat is ingesteld op 45 kHz, de piekfrequentie van het geluid van Gewone Dwergvleermuis. De soort is zo waarneembaar

Onder de loep: mossen en korstmossen

Hoewel veel soorten mossen en korstmossen in eerste instantie met het oog zijn te vinden, is het gebruik van een loep handig om specifieke details van soorten te zien. In sommige gevallen is het gebruik van een loep en/of microscoop onmisbaar om een soort op naam te brengen. Mossen en korstmossen zijn op allerlei substraten te vinden. Op steen, hout en bomen kun je al gauw vele tientallen soorten vinden. In en rondom Beetsterzwaag zijn enkele honderden soorten te vinden, als je maar goed genoeg zoekt. Hier zitten ook zeldzame verschijningen tussen. Enkele voorbeelden zijn: Gele Poederkorst, Kleine Runenkorst, Beukenknikker en Kerkmuurkorst.

Slideshows van soorten

Hieronder heb ik enkele slideshows toegevoegd van soortgroepen. Deze slideshows geven een mooi beeld van de soortenrijkdom in en rondom Beetsterzwaag. Het was een prachtige, maar ook pittige uitdaging om 2000 soorten te vinden te Beetsterzwaag.

Vogels