Intro
Terwijl oktober langzaam aan ons voorbij trekt, maken we beetje bij beetje de balans op voor dit najaar. Iets specifieker, de vogelbalans. Oktober is de maand waarbij alles lijkt te kunnen qua zeldzame vogels in Nederland. Helaas pakt het dit jaar wat anders uit, althans tot dusver. Terwijl ik dit schrijf is het alweer 26 oktober. In landen om ons heen zijn de afgelopen weken allerlei mega zeldzame vogels gezien. In Nederland moeten we het tot nu toe doen met inmiddels gebruikelijke oktober zeldzaamheden (ja, we zijn verwend).
Zo zijn er inmiddels alweer flink wat vale gierzwaluwen waargenomen langs de kust (en een enkele in het binnenland). Vale gierzwaluw, tot 2013 een mega dwaalgast. Sindsdien vrijwel jaarlijkse kost op plekken zoals Texel, Vlieland of Schiermonnikoog. Verder hebben we dit najaar o.a. een blauwstaart en Aziatische roodborsttapuit op Texel (ook ooit beide mega dwaalgasten), steppekievit en enkele izabeltapuiten. Stuk voor stuk leuke soorten, maar uiteraard hoop je als vogelaar op meer. Echt een megazeldzaamheid. Zo’n soort die je hele dagplanning op de kop zet, zo’n soort die dagenlang vogelend Nederland in zijn greep heeft. Een soort die lang niet is waargenomen in Nederland of zelfs een nieuwe soort voor Nederland.
Maar vooralsnog is het dus vrij stil wat dat betreft en lijkt het een relatief rustig najaar te worden. Maar het verleden heeft ons ook geleerd dat er eind oktober ook nog van alles kan, zelfs op 31 oktober kan nog die ene onverwachte soort vallen. En ook in november is er nog veel mogelijk. Dus vol verwachting klopt ons hart. En in de tussentijd zelf maar proberen iets leuks te vinden en lekker in eigen omgeving vogelen. En dat heeft toch wat leuke soorten opgeleverd die zich ook mooi lieten vastleggen.
23 oktober 2023
Op maandag 23 oktober besluit ik samen met Folkert Jan te gaan vogelen in en rondom Beetsterzwaag. Het wordt een mooie zonnige oktoberdag. Ons eerste doel is de zwarte ooievaar die al meerdere dagen verblijft bij het dorpje Terwispel, met een bezoek te vereren. Zwarte ooievaar blijft een leuke soort, maar kan lastig zijn om te twitchen. Maar bij deze vogel hebben we het volste vertrouwen. Al dagenlang op min of meer dezelfde plek en op verschillende tijdstippen gedurende de dag waargenomen.
We zijn de auto op de carpoolplaats Gorredijk (nabij de A7) nog niet uit of we zien de vogel in de verte al lopen in een weiland. Ondanks de afstand (ver weg) is de vogel leuk te zien. De vogel is rustig aan het foerageren. Vanaf een ander punt zien we vogel van iets dichterbij. Op een gegeven moment vliegt de vogel op en landt verderop in het gebied. Wij besluiten het in Terwispel voor gezien te houden, erg genoten van deze fraaie vogel.
In Beetsterzwaag gaan we eerst even lunchen bij mij thuis. Folkert Jan heeft Olivia ook gezellig meegenomen, zij heeft inmiddels ook trek gekregen. Na een rustige lunch maken we een lange wandeling door Beetsterzwaag en de nabijgelegen bossen. Bij een open plek in het bos zien we van dichtbij een groep goudhaantjes druk foerageren. Ook horen we meerdere glanskoppen, kuifmees, zwarte specht en matkop. We hopen wat leuke soorten te fotograferen en te filmen, maar dit blijft lastig met druk bewegende soorten zoals goudhaan en glanskop.
Even later kijken we bij een dikke beuk op de golfbaan waar jarenlang een bosuil heeft gewoond. Zoals verwacht vinden we geen bosuil hier, nog nooit zag ik een bosuil in deze boom sinds ik in Beetsterzwaag woon (vanaf eind december 2022). Wel hoor ik de laatste tijd vaak zowel een mannetje als vrouwtje naar elkaar roepen, terwijl ik in bed lig. De verblijfplaats van deze vogels, ongetwijfeld een dikke boom in de buurt, wist ik nog niet te traceren.
We zoeken vervolgens vergeefs naar groene specht, een schitterende maar schuwe soort om vast te leggen. Deze soort komt algemeen voor in Beetsterzwaag, maar laat zich vandaag niet vinden. Zelfs een lachende roep van deze felgekleurde specht is ons tijdens de zoektocht niet gegund. Pas aan het einde van de middag, als Folkert Jan alweer thuis is, hoor ik vanuit huis een groene specht roepen. Ik hoorde al vaak een groene specht vanuit huis, maar de desbetreffende vogel in beeld krijgen bleef een uitdaging. Pas 2 keer zag ik een vogel mooi foerageren in de tuin, een grasveldje met daaromheen veel bomen en struiken. Verder zag ik kortstondig eenmaal een groene specht zitten in een acaciaboom. Elders in Beetsterzwaag had ik dit eerder dit jaar meer succes. Op een mooie ochtend vond ik een vogel op een grasveldje met wat bomen die zich fantastisch mooi liet benaderen en bewonderen.
25 oktober 2023
Op woensdagochtend de 25e begint de dag meteen mooi met helder weer en een zonnetje. De dag ervoor was het grauw en nat, nauwelijks buiten geweest, dus tijd voor een inhaalslag. Kop koffie, snel ontbijtje en lekker naar buiten voor een lange wandeling. De kolganzen vliegen in grote getale over Beetsterzwaag. Het typische, jodelende gegak van kolganzen, toch ieder najaar weer iets om blij van te worden in oktober, als de vogels vanuit Rusland/Scandinavië naar Nederland trekken. Friesland is een belangrijk overwinteringsgebied van de soort. Het luchtruim van Beetsterzwaag is goed gevuld met mooie V-formaties kolganzen, ze blijven maar komen. In de bomen verraad een appelvink zijn aanwezigheid met zijn scherpe roep en harde tik.
Een stukje verderop, in het meest zuidwestelijke stukje Beetsterzwaag, valt pas op hoeveel vogels er zitten. Overal mooie groepjes koolmees, pimpelmees, goudhaan, merel en koperwiek. Vanuit iedere tuin meerdere tikkende roodborsten en vele vinken met daartussen een enkele keep. Ook opvallend veel heggenmussen en tientallen gaaien die zich tegoed doen aan beukennootjes, kastanjes en eikels. Dan hoor ik opeens een kenmerkend ‘tsie-wiet’ vanuit een bomenlaan. Hoor ik dat nou goed? even de oren goed spitsen. Ik hoor het nogmaals en het blijkt zowaar een bladkoning te zijn. Leuk zo in het binnenland, nog maar mijn 2e vogel voor dit najaar. En zo overvalt deze mooie vogelochtend mij met het gevoel alsof ik op Vlieland zit. Zulke hoge aantallen vogels, een bladkoning, het voelt spannend. Er zou ook iets nog zeldzamers kunnen zitten.
Al fantaserend over een vale lijster of Siberische lijster tussen de merels en koperwieken, loop ik verder de wijk in. Het is niet zo vreemd dat Beetsterzwaag zoveel vogels aantrekt, zeker nu tijdens de najaarstrek. Werkelijk overal is het in Beetsterzwaag een groene oase van rust met bomen en struiken in allerlei soorten en maten, mooie grasveldjes waar vogels kunnen foerageren, her en der een stukje water en mooie bomenrijen en groene wandelpaden die in verbinding staan met weer andere groene elementen en nabijgelegen bossen. Met name vogelsoorten uit de vinken,- mezen,- en spechtenfamilie zijn goed vertegenwoordigd.
Dan zie ik een kleine vogel die vanuit het westen aan komt gevlogen en landt in een berkenboom. Ik denk in eerste instantie aan een groenling, maar het blijkt een mooie kleine barmsijs te zijn. Snel de telescoop opstellen in de hoop de vogel, die inmiddels bezig is met foerageren, vast te leggen. Gelukkig blijft de vogel lang genoeg zitten en laat zich mooi bekijken. Even later vliegt de vogel, samen met andere vogels, plotseling op. De oorzaak blijkt een overvliegende sperwer. Als het gevaar is geweken keren de meeste vogels weer terug in de tuinen, maar de kleine barmsijs is onvindbaar geworden. Wel hoor ik nog een grote gele kwikstaart en groepje kruisbekken overvliegen. Ook leuk is een vrouwtje smient in 1 van de watertjes, ook geen alledaagse soort zo in Beetsterzwaag. Een groepje luidruchtige staartmezen in een bosje zijn met moeite te zien te krijgen.
Dan besluit ik een kijkje te nemen bij de plaatselijke begraafplaats. Deze is gelegen in de bossen van de Cornelia stichting, aan de noordwestkant van Beetsterzwaag. Ik vermoed dat hier ook veel vogels zullen zitten op dit moment, ook omdat deze begraafplaats een grote verscheidenheid aan bomen en struiken heeft. Voorzichtig nader ik de ingang van de begraafplaats. In een beuk zie ik enkele goudhaantjes op ooghoogte foerageren. Op de begraafplaats zie ik al snel een grote groene vogel foerageren op het pad. Helaas zie ik de vogel net te laat waardoor deze opvliegt. Uiteraard een groene specht. Heel voorzichtig, in slow motion, doe ik het zware ijzeren hek van de begraafplaats open. Vrijwel meteen zie ik links van me, op ongeveer 15 meter afstand, iets foerageren tussen de grafstenen in het gras. Enigszins tegen de verwachting in, een mooie groene specht.
Ik blijf rustig staan, bijna als een standbeeld, en stel in slow motion mijn telescoop op. Met de kleinste bewegingen. De groene specht is alert, lijkt me wel in de gaten te hebben, maar blijft druk foerageren. Mogelijk vertrouwd de vogel op zijn camouflage zo in het gras. Af en toe is de vogel niet te zien, regelmatig uit zicht achter grafstenen. Toch weer een verassend en onwerkelijk moment. Een prachtige groene specht zo tussen de zwarte en grijze grafstenen. Ik kan de vogel fantastisch bekijken door de telescoop, net zo mooi als de vogel van afgelopen voorjaar elders in Beetsterzwaag. Alleen deze komt nog iets dichterbij. Bijna tam, zou je denken.
Dan klinken er op de achtergrond opgewekte stemmen. Een vader met zijn kinderen nadert de ingang van de begraafplaats. Het laatste waar ik nu op zit te wachten is iemand die de rust komt verstoren. Grote kans dat de groene specht dadelijk opvliegt. Ik besef me dat ik snel moet zijn als ik nog een filmpje wil maken. Gelukkig lopen de vrolijke mensen verder en blijft de groene specht mooi in beeld. Een paar meter verderop verschijnt zelfs een 2e groene specht. Het is gewoonweg fantastisch. Een groene specht op zich is niet zeldzaam, maar 2 groene spechten van zo dichtbij op een presenteerblaadje overkomt zelfs mij zelden, terwijl ik al heel wat uren heb rondgelopen in gebieden waar groene spechten voorkomen, zoals Beetsterzwaag.
Na 10 zalige minuten vliegen beide vogels op. Een vogel laat zich nog even bekijken in een boom, waarna ook deze spoedig uit beeld verdwijnt. Van het ene op het andere moment lijken de vogels te zijn opgelost, heel typisch voor een soort als groene specht. Ze zijn vrij algemeen, onmiskenbaar, maar toch mysterieus. Geen vleugje groen meer te zien, op het gras na. Mij gelukkig, maar ook in vervoering achterlatend. Even later hoor ik nog een vogel roepen. Een rondje door het bos levert verder nog een roepende zwarte specht en vuurgoudhaan op. Maar mooier dan die 2 groene spechten gaat het vandaag niet worden. Vogels houden van Beetsterzwaag.
NATUURVERSLAVING 