Intro
Omdat de weersvoorspellingen dit jaar tijdens DT1 (22/24 september) tegenvielen, besloot ik dit jaar voor het eerst in jaren het 1e deception tours weekend op Vlieland te skippen. Toch met een beetje pijn in mijn hart, want als ik terugkijk op alle DT1 weekenden de afgelopen jaren, was ieder weekend geslaagd. Het is altijd heerlijk vogelen met vrienden/bekenden op Vlieland en de nodige gezelligheid. En Vlieland blijft mijn favoriete waddeneiland.
Geen DT1 dit jaar dus, maar wel meteen het plan gemaakt om met DT2 wel te gaan. DT2 zal dit jaar plaatsvinden op 13/15 oktober, middenin het najaar. Over het algemeen een spannend en leuk weekend om te vogelen. De vogeltrek is half oktober volop aan de gang en ik zie alweer voor me hoe de bossen vol zitten met tientallen tot honderden lijsters, voornamelijk merels, zanglijsters en koperwieken. Of hoe de bosjes nabij de zeereep uitpuilen van de roodborsten, heggenmussen, goudhanen, vinken met misschien wel iets zeldzaams daartussen.
Weersvoorspelling DT2
De weersvoorspelling voor dit weekend was ook niet bepaald optimistisch. Een doorgaans harde noordwesten wind (5/6 bft) en regelmatig een bui. De vrijdag zou het +/- 20 graden zijn op het eiland, de zaterdag en zondag met 10 tot 12 graden een stuk frisser. Met zulke harde westen tot noordwesten wind hoef je niet teveel aankomst van vogels uit het oosten (o.a. Scandinavië) te verwachten. Verder is het maar de vraag of we nog iets gaan meekrijgen van al het dwaalgast-geweld (Amerikaanse zangvogels) uit Brittannië.
In theorie kan er altijd een megazeldzaamheid zitten in oktober op Vlieland. Het hoeft er maar 1 te zijn. Die ene moet dan natuurlijk nog wel even gevonden worden. Lang verhaal kort: geen al te hoge verwachtingen hebben dit weekend, lekker vogelen, genieten van de sfeer op Vlieland en af en toe aan zee zitten in de hoop wat leuke zeevogels op te pikken. Want zeevogels, daar was de voorspelling perfect voor. Een harde noordwestenwind blaast veel vogels richting de kust.
Vrijdag 13 oktober
De vrijdag de 13e vertrekken Siska en ik 07:30 vanuit Groningen naar Harlingen. We zijn ruim op tijd voor onze boot die om 09:05 zal vertrekken. Als we langs de Vlielandse kust varen beginnen we met het tellen van soorten voor de weekendlijst. Een langsvliegende visdief en 2 jan-van-genten over de boot zijn een leuk begin. Door de harde NW-wind kost het enige tijd voor we zijn aangemeerd. Eenmaal op Vlieland halen we eerst een fiets op bij Zeelen fietsverhuur. Vervolgens fietsen we naar Vlieduyn, waar we voor dit weekend een appartement hebben geboekt. Onderweg hier naartoe kunnen we enkele soorten afvinken voor de weekendlijst in de vorm van gebruikelijke soorten zoals huismus, ekster, Turkse tortel en een blauwe reiger bij de ijsbaan.
Nadat we zijn ingecheckt droppen we onze bagage en gaan we vogelen in de duinreep en op het Noordzeestrand. Achter de branding dobbert een alk, maar deze is vanwege de hoge golven lastig te zien. De vrijwel altijd hier aanwezige drieteenstrandlopers, bontbekplevieren en steenlopers laten zich beter zien. Siska ziet een roodborsttapuit in de zeereep zitten in het helm. Toch maar even goed bekijken, het zou zomaar een Aziatische (of andere zeldzame) roodborsttapuit kunnen zijn. Al snel komt er een 2e exemplaar bij zitten. Een paartje roodborsttapuit. 6 langsvliegende grote sterns zijn ook leuk. Bij een smalle strandopgang lopen we camping Stortemelk op. Hier zien we in de zeereep een groepje lijsters. Het blijken naast enkele merels en koperwieken een drietal beflijsters.
Siska ontdekt een roodstaart bij het kantoor van Stortemelk. Wellicht een zwarte roodstaart, maar we zagen de vogel slechts kort. Toch gekraagde roodstaart maar even uitsluiten. Gelukkig gaat de vogel mooi zitten op een hek, het betreft een vrouwtje zwarte roodstaart. Via ruige plak, het sportveld en de ijsbaan lopen we richting het dorp. Dit levert ons de eerste gaai, boomkruiper en grote bonte specht van het weekend op. We gunnen iedere vogel die we zien een blik, maar veel meer dan goudhanen en een vuurgoudhaan levert het niet op. Een fikse regenbui doet ons schuilen in een restaurant. We trakteren onszelf op een heerlijke pannenkoek. Vervolgens weer terug naar ons appartement waar we vanaf 14:00 kunnen intrekken. Even landen en weer op pad.
Op het wad tegen het dorp aan genieten we van de vele steltlopers die dichtbij zitten. Door een harde rugwind is het desondanks lastig om de vogels mooi te bekijken door de telescoop. Op een nat veldje foerageren een grote gele kwikstaart, tapuit en enkele steenlopers. Op het wad onder meer zilverplevieren, rosse grutto’s, bonte strandlopers, wulpen, eiders en een groenpootruiter. We sluiten onze eerste vogeldag af op het Noordzeestrand t.h.v. de oostpunt. Hier genieten we van een groepje foeragerende grote sterns. Ook een noordse stern laat zich even leuk bekijken, maar vliegt door richting west.
Zaterdag 14 oktober
Na een goede nachtrust kunnen we er de zaterdagochtend weer tegenaan. Vandaag is het zoals voorspeld wederom onstuimig met een harde NW6 wind. We besluiten de dag daarom aan zee te beginnen. Enkele tientallen jan-van-genten, zwarte zee-eenden en een handjevol alken en roodkeelduikers passeren ons. Sommige jan-van-genten komen prachtig over de branding langs, bijna over het strand. Een juveniele vorkstaartmeeuw vliegt aanvankelijk ver weg op zee, maar komt uiteindelijk toch vrij dichtbij langs. Leuk om deze vrij zeldzame meeuw weer eens mooi te zien. Op aanwijzingen krijgt Siska de vogel ook in beeld. Even later is het genieten van een grote jager die door de branding mooi langs vliegt. Een noordse pijlstormvogel gaat snel richting west en verdwijnt al gauw achter de golven. We besluiten na een uurtje de luwte weer op te zoeken en te gaan vogelen op Duinkersoord. Dit levert nog een overvliegende ijsgors op.
Vervolgens lopen we het Klaas Douwes bosgebied in. We spitsen onze oren in de hoop op een bladkoning, maar het waait eigenlijk te hard om vogels goed te horen. In de luwte van het bos zitten plaatselijk leuke groepen merels, zanglijsters en koperwieken. Een kleine vogel hoog in een elzenboom kan worden ontmaskerd als kleine barmsijs. We besluiten richting het dorp te gaan om wat boodschappen te doen, maar niet voordat we een rondje hebben gelopen over de begraafplaats. De begraafplaats blijft een mooie en mysterieuze plek om te vogelen, ook al zit er bijna nooit een zeldzame vogel. In het dorp staan we even stil bij een paar zeldzame kostmossen, ulevellenmos en duinknikker. Beide soorten weten we snel te vinden. Vervolgens gaan we lunchen en even bijkomen in ons appartement.
We gaan vervolgens via de waddendijk langzaam vogelen richting Lange Paal. Qua zeldzaamheden is het misschien wel mijn rustigste DT-weekend ooit. Zelfs een soort als bladkoning schittert door afwezigheid, hoewel er wel een paar zijn gezien op het eiland. Normaal gesproken struikel je in oktober als het ware over de bladkoningen op Vlieland. Maar door de aanhoudende westenwinden zijn het er momenteel aanzienlijk minder, en bladkoningen komen vanuit het oosten, en het oosten zit op slot zou je kunnen zeggen. Op het Westerse Veld zien we een vijftal roodborsttapuiten en op het wad enkele honderden wulpen op een rijtje, blijft toch ook mooi. Een rondje Lange Paal levert als beste soort een houtsnip op, vlak langs het pad.
Ondertussen worden er af en toe interessante voorbijvliegende zeevogels gemeld. De melding van 2 kleinste jagers vlak achter elkaar doet ons haasten richting de Noordzee t.h.v. Lange Paal. Terwijl we worden gezandstraald turen we de zee af. Er lijkt weinig te vliegen. De harde wind staat haaks op ons. Het valt niet mee om de telescoop stabiel te houden. Na een tijdje geloven we het wel en zoeken weer de luwte op. Via de wadkant vogelen we weer richting het dorp. Hier is het genieten van 2 lepelaars, waarschijnlijk de laatste exemplaren van het eiland. De overige lepelaars zijn al vertrokken naar zuidelijke oorden. Een soort als lepelaar verveelt nooit, het blijven elegante vogels. Even verderop sluiten we deze winderige vogeldag af met 4 kanoeten. Om 19:00 gaan we gezellig uit eten met ‘huisje Galei’ (Jeroen, Merel, Vincent, Gijs o.a.) bij restaurant Gestrand. Hier proosten we op het mooie weekend en de vogels.
Zondag 15 oktober
De volgende dag begint meteen goed met een overvliegende appelvink in westelijke richting over het dorp. Misschien een voorbode voor meer leuke soorten vandaag? Ik moet eerlijk toegeven: af en toe baal ik een beetje dat die ene megazeldzaamheid uitblijft, oktober is al een tijdje aan de gang. Hoe mooi zou het zijn, die ene bonte zanger (wel 1 voor België onlangs) of dwerglijster hier op het prachtige Vlie? Beide droomsoorten uit Noord-Amerika. Maar beide soorten zijn nog nooit waargenomen in Nederland, de kans blijft natuurlijk klein op zo’n dwaalgast. En verder zijn we als vogelaars ook een beetje verwend, mag ik dat zeggen?
We zijn in de huidige moderne tijd van het supersnel documenteren en doorgeven van zeldzaamheden misschien een beetje gewend geraakt aan het zien van zeer zeldzame soorten. De afgelopen jaren hadden we in oktober bijvoorbeeld klappers zoals geelbrauwgors, renvogel, Amerikaanse zee-eend, zwartkopzanger en bergheggenmus. Stuk voor stuk dwaalgasten die je niet snel in Nederland zou verwachten. Stel je voor, pakweg 30 jaar geleden was het veel minder vanzelfsprekend dat je de kans kreeg om zulke soorten te zien. In vervlogen tijden met weinig of geen mobiele telefoons, geen communicatiekanalen zoals websites als waarneming.nl en whatsapp. Tegenwoordig gaat het nieuws over een ontdekte zeldzaamheid als een lopend vuurtje.
Terug naar Vlieland, we zijn onderweg naar de Nieuwe Eendenkooi. De 2e sperwer van het weekend jaagt op een groepje graspiepers, zonder succes. Roofvogels zijn dit weekend schaars tot dusver, ook als gevolg van de harde wind. Roofvogels zoeken voornamelijk de luwte van de bossen op nu. Zelfs een algemene soort als buizerd hebben we nog niet waargenomen dit weekend, bedenk ik me als we door de nieuwe kooi lopen. En dan opeens, als je het over de duivel hebt… Een alarmerende gaai en wat zwarte kraaien. Reagerend op een buizerd die overvliegt. Verder is het vrij stil qua vogels. Dan maar even focussen op de vele paddenstoelen.
Op naar de Kroonspolders en het Posthuiswad. In de bosjes naast de Kroonspolders een fraai mannetje roodborsttapuit. In de Kroonspolders mooie groepen pijlstaart, smient en bergeend. Waarschijnlijk dezelfde 2 lepelaars van gister zitten rustig met de kop in de veren. Een waterral krijst vanuit het riet. Vanuit de kijkhut zijn de vogels nog mooier te bekijken. We lopen nog een stukje richting zuid over de dijk, waar we nog een vrouwtje beflijster en een dodaars treffen.
We besluiten even op te warmen in het posthuis. Kopje koffie en weer richting het oosten. Onderweg stoppen we natuurlijk nog even bij de Oude Eendenkooi, het mooiste bos van Vlieland. Het is zoals altijd ook nu rustig hier met vogels. Een vuurgoudhaan en tjiftjaf. Vlak voordat we terugfietsen hoor ik opeens een pestvogel roepen. De vogel vliegt richting west en wordt even later bij Bomenland opgepikt.
We gaan terug naar Oost-Vlieland. Omdat het niet gelukt is zelf een bladkoning te vinden besluiten we deze leuke soort te twitchen op de begraafplaats. Al enige tijd verblijft hier een vogel. Vlak voordat we de begraafplaats naderen zie ik in het bosje ten westen van de begraafplaats een opvallende vogel fladderen bij een picknickbankje. Ik krijg de vogel kort in de kijker en denk in eerste instantie aan een braamsluiper. Echter, ik zag de vogel te kort om te zien wat het precies was. We besluiten te wachten tot we de vogel weer zien, met succes. Siska ziet de vogel in een boompje een stukje verderop. Ik heb inmiddels de telescoop opgesteld en heb de vogel meteen in beeld. Het blijkt een mooie grauwe vliegenvanger, druk foeragerend. Erg leuk zo laat in het jaar.
Terwijl ik wat foto’s en filmpjes maak van het beestje, komt Roel Olieman (ontdekker oostelijke vale spotvogel in 2021) aangelopen. Hij vraagt waar we naar kijken en wijs hem op de grauwe vliegenvanger, die nog altijd druk foerageert. Af en toe verplaatst de vogel zich een stukje, maar is mooi te volgen. Vervolgens gaan we de bladkoning zoeken, die schijnbaar zwijgzaam is. Ik zie al snel een klein vogeltje hoog in een esdoorn fladderen, maar krijg de vogel niet goed in beeld. Dan opeens het bekende ‘tsie-wiet’ van een bladkoning. Eindelijk, mijn eerste blako dit najaar, erg fijn. Het is inmiddels rustiger weer. Minder wind en lekker zonnig. Zangvogels zijn veel beter zichtbaar vergeleken met eerder dit weekend. Na een leuke kennismaking met Roel gaan we terug naar ons appartement. Siska zal om 16:50 de boot pakken, ik heb besloten er nog een dagje aan vast te plakken.
Maandag 16 oktober
De laatste dag van dit lange weekend Vlieland begint met even over zee kijken. Dit levert als leukste soorten kleine jager en vaal stormvogeltje op. Het vaal stormvogeltje vliegt mooi dichtbij langs. Verder vermaak ik me even met drieteenstrandlopers, ook zo’n soort waar ik nooit genoeg van krijg. Op Stortemelk wordt al snel duidelijk dat er aankomst is geweest van vogels. De bosjes in de zeereep zitten vol met vogels, het voelt meteen anders dan voorgaande dagen. Jeroen deelde gisteravond via whatsapp al een bericht dat er vertrek was van vogels uit Scandinavië. Het is vandaag ook heel ander weer dan voorgaande dagen, een windkracht 2 a 3 en mooi helder zonnig. Goeie omstandigheden om bosjes te kloppen.
Tientallen graspiepers op een veldje, overal roodborsten, heggenmussen, vinken, groenlingen en koolmezen in de bosjes. Plaatselijk 100 tot 200 lijsters in de bosjes, voornamelijk koperwieken en zanglijsters. Spannend vogelen! Mijn doel is net als voorgaande dagen ernaar te streven iedere vogel die ik zie op naam te brengen.
Een grijzige vogel gaat bovenin een rozenbottel struik zitten. Kijker erop, vogel foetsie. Na een halve minuut zit de vogel er weer, poetsend. Een mannetje zwartkop. Ook zie ik steeds meer kepen en groenlingen opduiken tussen de vele vinken. Opeens vanuit het niets paniek onder de vele vogels, een vrouwtje smelleken jaagt laag over de zeereep. Als de rust is wedergekeerd bekijk ik stuk voor stuk de vele lijsters die open en bloot in de struiken zitten. 90% koperwieken, de rest merels en zanglijsters.
Een stukje verderop nog 2 zwartkoppen en enkele kepen die mooi langdurig blijven zitten, zodat ik wat opnames kan maken. Terwijl ik geniet van de kepen zie ik kortstondig een vrouwtje beflijster in een duindoorn. De grote gele kwikstaarten en veldleeuweriken vliegen ook goed deze ochtend. Deze soorten vliegen strak door. Als ik via de bosrand terugloop naar mijn fiets meldt Vincent een verzwakte noordse stormvogel op het strand ten noorden van de Ankerplaats. Wellicht dezelfde vogel die gister ook al in verzwakte conditie werd gezien elders op het strand. De kans om een noordse stormvogel ter plaatse te zien doet zich niet vaak voor, dus toch maar even die kant op.
Als ik bovenop de duinen sta bij de Ankerplaats zie ik de vogel al met het blote oog zitten. Een groepje mensen passeert de vogel rakelings. De vogel verroert zich nauwelijks. Ik loop een stukje het strand op om de vogel door de telescoop te bekijken en vast te leggen. Het is een treurig beeld, zo’n doorgaans krachtige zeevogel zo verzwakt op het strand. Een groepje meeuwen en kauwen verzameld zich rondom de noordse stormvogel. Het zou goed kunnen dat de vogel plastic in zijn maag heeft. Helaas het lot van veel noordse stormvogels die hier langs de kust verzwakt of dood worden aangetroffen. Een onderzoek naar de maaginhoud van noordse stormvogels heeft aangetoond dat de gemiddelde noordse stormvogel 24 stukjes plastic in zijn maag heeft. Een pijnlijke conclusie. Een artikel over het onderzoek is hier te lezen.
De waarneming van deze prachtige vogel bezorgt me een dubbel gevoel. Aan de ene kant heb ik deze soort nog nooit zo mooi van dichtbij gezien. Aan de andere kant is het triest. In de Vlieland vogelapp volgt een oproep om de vogel, zodra die is overleden, op te rapen en te verzamelen voor onderzoek. Om mij heen liggen ook verscheidene dode zeekoeten die al ver heen zijn. Een korte blik over zee levert een groepje dwergmeeuwen, alken en roodkeelduiker op. In de duinen zie ik Vincent zitten. Na een kort praatje vertrek ik weer richting het dorp in de hoop dat dezelfde pestvogel van gister nog ergens ter plaatse zit. Ik hoor een vogel roepen, maar het afzoeken van bessenstruiken levert niks op. Ook de grauwe vliegenvanger laat zich niet meer vinden. De bladkoning van de begraafplaats is weer snel gevonden in dezelfde esdoorn, hoog in de kruin foeragerend.
Elders op de begraafplaats tref ik nog een kolibrievlinder en wat koolwitjes. Goudhaan, kleine barmsijs overvliegend en 2 putters die in een boompje landen. Verder is het rustig. Op naar het havenstrand en oostpunt. Op één van de dammen aan het havenstrand een paarse strandloper tussen steenlopers en drieteenstrandlopers. Helaas al snel opvliegend door loslopende honden. Langs het meest noordwestelijke stukje strand zwemt een fraaie zeekoet. Even denken ik aan een verzwakt exemplaar, aangezien het beestje bijna op het strand zit. Maar de vogel lijkt toch fit en zwemt richting Terschelling. In de noordoosthoek nog een paartje roodborsttapuit en een beflijster, maar verder zit er weinig. In de natte oostervallei vliegt een bokje op, altijd leuk. Ik zie de vogel landen en doe een vergeefse poging de vogel met de telescoop in beeld te krijgen.
De tijd vliegt, voor je het weet is het alweer 14:45. Om 16:50 gaat mijn boot dus ik besluit nog even wat tijd te steken in de kleine bonte specht die de laatste tijd regelmatig is waargenomen in het bos van Klaas Douwes en ruige plak. Deze zoektocht levert nog een vuurgoudhaan en enkele grote bonte spechten op, maar kleine bonte is onvindbaar. Het is ook niet de makkelijkste soort om te vinden in oktober. En dan is het zomaar 16:15, tijd om de fiets in te leveren en de boot op te gaan. Hier tref ik Merel, Lisette, Vincent en enkele andere vogelaars. Vanaf de boot nog een middelste zaagbek, zeekoet, alken, roodkeelduiker en een bruinvis. Vlieland, je was weer fantastisch. En die ene superzeldzaamheid, die komt vast nog.
NATUURVERSLAVING 